علل و درمان خارش گوش

هیچ­‌چیزی آزاردهنده‌­تر از مقابله با خارشی نیست که از بین نمی‌­رود، به­‌ویژه زمانی که به محل تحریک آن دسترسی ندارید. مطالعات نشان می­‌دهند که از هر 5 نفر یک نفر در طول زندگی خود دچار خارش مزمن می­‌شوند. علاوه ­بر این، به‌­دلیل حساس بودن پوست داخل مجرای گوش، خارش گوش (Itchy Ears) مسئله‌ای نسبتا شایع است، به‌ویژه ذر افرادی که از هندزفری، هدفون و سمعک استفاده می‌کنند. در بسیاری از افراد با عادت کردن به قالب­‌های گوش، این احساس ناخوشایندی از بین می‌رود، اما، گاهی‌اوقات خارش مداوم گوش ممکن است نشانه عفونت یا مشکل جدی­‌تری باشد. درک علل، علائم و درمان خارش گوش قبل از بدتر شدن وضعیت بسیار مهم است.

در این مقاله درباره علل خارش گوش‌ و این‌که کدام درمان پزشکی یا درمان خانگی می‌تواند به شما کمک کند، صحبت می‌کنیم.

خارش گوش چیست؟

خارش گوش با سوزن­‌سوزن شدن یا سوزش مداوم مشخص می­‌شود که میل به خاراندن را تحریک می­‌کند. این مسئله ممکن است موقت یا مزمن باشد. به‌­طور کلی، خارش معمولا مشکلی جزئی است. بااین‌حال، خارش گوش ممکن است نشانه­‌ای از بیماری زمینه­‌ای باشد که احتمالا منجر به التهاب یا عفونت گوش می­‌شود.

علل خارش گوش

عوامل متعددی می‌­توانند در ایجاد خارش گوش نقش داشته باشند و بر هر دو ناحیه خارج و داخل گوش تاثیر بگذارند. درک علت برای تسکین موثر حیاتی است. برخی از علل شایع عبارتند از:

1. عفونت گوش

خارش گوش ممکن است نشانه عفونت گوش شما باشد. علل زیادی برای عفونت گوش وجود دارد که بیشتر آن­ها ناشی از مشکلات اندام تنفسی فوقانی یا رطوبت در گوش است. همچنین، اگر آب یا جرم گوش زیادی در گوش جمع شود، می‌تواند باعث عفونت شود. عفونت‌های مزمن عود می‌کنند و ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشند.

• سرماخوردگی یا آنفولانزا: ناشی از ویروس
• پنومونی: ناشی از ویروس، باکتری یا قارچ
• سینوزیت: ناشی از ویروس یا باکتری
• گوش شناگر (اوتیت خارجی): در اثر قارچ یا باکتری ایجاد می­‌شود

2. خشکی پوست روی گوش

خشکی پوست (که به آن زروسیس یا زرودرما نیز گفته می‌­شود) یکی از دلایل شایع خارش است. پوست باید حداقل 10درصد آب داشته باشد تا نرم شود و کشش طبیعی داشته باشد. اگر کم­تر از آن باشد، بدن شما احساس زبری و خشکی می­‌کند. خشکی پوست در پاها و کف پاها شایع‌­تر است، اما ممکن است پوست خشک روی گوش شما نیز وجود داشته باشد. گوش‌ها معمولا برای تمیز و سالم نگه‌داشتن خود، روغن و جرم تولید می‌کنند. اگر فردی گوش خود را بیش از حد تمیز کند، ممکن است جرم را از گوش خارج کرده، گوش خشک شود و باعث خارش ناراحت‌کننده‌ای شود.

سایر افراد ممکن است به‌طورطبیعی و خیلی جرم گوش تولید نکنند و در نتیجه گوش خشک شود. این افراد دارای گوش‌های خشک هستند و ممکن است متوجه پوسته‌های خشکی اطراف گوش خود شوند. خشکی و خارش پوست از محیط گرفته تا محصولات مو و داروها یا پیری ساده، می­‌تواند ناشی از هرچیزی باشد.

• محیط: هوای خشک، بخاری­‌های داخل خانه، آسیب­‌های ناشی از آفتاب، آب­ و هوای پُرباد، دمای سرد یا دوش‌­های طولانی و گرم
• مواد شیمیایی: منیزیم و کلسیم در آب سخت لوله­‌کشی، کلر در استخرهای شنا
• محصولات مصرفی: صابون‌­های آسیب­رسان و پاک‌­کننده‌­های پوست، شامپوها و نرم‌­کننده­‌ها، اسپری­‌های مو، ژل و موس­‌ها، لوسیون‌­ها و مرطوب­‌کننده­‌ها، عطرها و ادکلن­‌ها
• داروها: استاتین­‌ها، دیورتیک­‌ها، داروهای سرطان، داروی آکنه (اسیدهای سالیسیلیک)، رتینول
• بیماری­‌های پزشکی: دیابت، بیماری تیروئید، بیماری کلیوی، کمبود ویتامین، ژنتیک، پیری

3. آلرژی و حساسیت غذایی

برخی افراد به مواد خاصی حساسیت دارند. هنگام لمس یا بلعیده شدن آن مواد، سیستم ایمنی بدن ممکن است واکنش نشان دهد. این امر ممکن است منجر به خارش گوش و سایر علائم شود.

• حساسیت به جواهرات: ناشی از نیکل و سایر مواد موجود در گوشواره است
• تب یونجه: ناشی از حساسیت به گرده، درختان، علف­‌ها و علف­‌های هرز
• آلرژی غذایی: ناشی از برخی غذاها از جمله سبزیجات، میوه­‌ها و آجیل

اگر شخصی پس از خوردن غذا یا تماس با مواد آلرژی‌زا دچار مشکل تنفسی شود، ممکن است دچار آنافیلاکسی (anaphylaxis) شود. چنین موردی فوریت پزشکی است و نیاز به پیگیری فوری دارد.

4. تجمع جرم گوش

گوش شما جرم محافظ را از غدد واقع در داخل مجرای گوش تولید می‌­کند. این روش طبیعت برای تمیز کردن کثیفی، باکتری‌­ها و سلول­‌های مرده پوست از گوش شما است. معمولا جرم گوش به دهانه گوش راه پیدا می­‌کند، که یا بیرون می‌­آید یا پاک می‌شود. گاهی اوقات، جرم گوش ممکن است در مجرای گوش جمع شود و آن را مسدود کند و باعث خارش گوش شود. در موارد شدید، جرم سفت می‌شود و به­‌سختی برداشته شود، که ممکن است منجر به کاهش شنوایی شود.

اگر فردی گوش پاک‌کن، گیره موی سر، انگشت یا پارچه پیچ‌خورده‌ای را درون گوش خود وارد کند، ممکن است مجرای گوش را تحریک کرده و جرم گوش را فشرده کند و باعث انسداد شود. انسداد جرم گوش می‌تواند باکتری‌های موجود در گوش را به دام بیندازد و باعث عفونت شود.

5. سمعک

سمعک‌ها به ‌دلیل پوشش پلاستیکی گاهی‌اوقات می‌توانند باعث خارش گوش شوند. همچنین ممکن است برخی از افراد پوست حساس یا واکنش حساسیتی خفیف نسبت به مواد قالب سمعک پشت گوشی یا پوسته سمعک نامرئی داشته باشند. بنابراین افرادی که از سمعک استفاده می‌کنند، ممکن است مبتلا به خارش گوش شوند. قالب سمعک هم­چنین ممکن است مجرای گوش را مسدود کرده و منجر به تجمع رطوبت و جرم گوش شوند.

6. اضطراب

اضطراب ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد و باعث شود بدن به استرس پاسخ دهد. این امر ممکن است منجر به احساس سوزش یا خارش روی پوست شود. خارش ناشی از اضطراب (خارش روانی) اغلب منجر به عادات عصبی از جمله خاراندن دست­‌ها، پاها، صورت، پوست سر و گوش‌­ها می‌­شود. افراد مبتلا به اضطراب ممکن است هم­زمان با علائم دیگر یا خودبه‌خود دچار خارش شوند.

7. نیش حشرات در گوش

نیش حشرات یکی دیگر از علل شایع خارش است. هنگامی که برخی حشرات شما را نیش می­‌زنند، طبیعی است که آن ناحیه از بدن شما خارش بگیرد. اگر به نوع خاصی از حشره حساس یا آلرژی دارید، علائم شما ممکن است شدیدتر باشد. برخی از حشرات بدنام برای نیش خارش عبارتند از:

• پشه
• کک
• چیگر و سایر کنه­‌ها
• شپش سر
• ساس
• کک‌­های ماسه­‌ای (no-see-ums) و دیگر مگس‌ها

8. بیماری‌های پوستی

درماتیت (تحریک پوست) و اگزمای گوش (التهاب پوست) در چین­‌ها، پشت و بین لاله گوش و صورت ظاهر می­‌شود. بااین‌حال، مناطق تحریک‌­شده و ملتهب ممکن است در هر جایی از جمله ورودی، مجرا، لاله و حتی پرده گوش ظاهر شوند. در مقایسه با سایر بیماری­‌ها، اگزما می­‌تواند باعث خارش شدیدتری شود. انواع مختلفی از درماتیت ممکن است رخ دهد. آن­‌ها بسته به علت، محل و ظاهر خارش متفاوت هستند.

• اگزمای گوش (درماتیت آتوپیک): ناشی از پوست غیرطبیعی حساس است
• درماتیت سبورییک: در اثر قارچی در نزدیکی غدد چربی ایجاد می­‌شود
• استئاتوتیک : در اثر تغییرات دما یا شست­شوی زیاد ایجاد می‌­شود
• درماتیت تماسی: در اثر تماس ماده‌­ای با پوست ایجاد می­‌شود
• پسوریازیس: ناشی از سلول­‌های پوستی است که خیلی سریع رشد می­‌کنند و تجمع می­‌یابند

علائم خارش گوش

علائم خارش گوش بسته به علت زمینه‌­ای متفاوت است. در حالی که خارش قابل‌­توجه­‌ترین علامت است، ممکن است نشانه­‌های دیگری را نیز تجربه کنید، مانند:

• پوست زبر و خشک
• پوسته­‌های سفید
• برآمدگی یا تاول
• بثورات پوستی یا پوسته‌­پوسته
• گوش­‌های پوسته‌­دار
• پوست قرمز یا متورم
• پوست ترک­‌خورده و خونی
• ترشح از گوش
• تب (ناشی از عفونت)

کم شنوایی از علائم خارش گوش محسوب نمی­‌شود. بااین‌حال، خارش ممکن است ناشی از تجمع جرم و عفونت گوش باشد. اگر در هنگام تماشای تلویزیون، صحبت با تلفن یا مکالمه مشکل شنوایی دارید، باید برای تست شنوایی‌سنجی به کلینیک شنوایی مراجعه کنید.

درمان خارش گوش

در بسیاری از موارد، خاراندن برای جلوگیری از خارش گوش کافی نیست. هنگامی که این اتفاق می­‌افتد و خارش ادامه می‌­یابد، ممکن است لازم باشد اقدامات شدیدتری انجام دهید. بهترین راه برای درمان و پیش­گیری از خارش گوش، شناسایی علت اصلی آن است. هنگامی که دلیل خارش خود را بدانید، می­‌توانید مناسب­ترین و مؤثرترین درمان را برای تسکین سریع انتخاب کنید.

• پرهیز: محرک­‌هایی مانند محصولات آسیب­زای مو و پوست را حذف کنید و محصولات جایگزین مانند محصولات پوست حساس را پیدا کنید. جواهرات مبتنی بر نیکل را حذف کرده و جایگزین­‌های ساخته­‌شده از فلزات ضدحساسیت یا خالص (مانند نقره، طلا، فولاد ضدزنگ، تیتانیوم) را جایگزین کنید. دوش آب گرم طولانی­‌مدت را محدود کنید.
• مرطوب­‌کننده‌­های پوست: از روغن بچه یا لوسیون­‌های بدون عطر حاوی سرامید، لیپید و ویتامین برای مبارزه با خشکی پوست و کمک به بازگرداندن رطوبت استفاده کنید.
• حذف رطوبت و جرم گوش: برای رفع علائم، با قطره­‌های گوش بدون نسخه و کیت حذف جرم گوش تجمع جرم را از بین ببرید. با استفاده از قالب ضد آب هنگام شنا و کلاه دوش هنگام حمام کردن از ابتلا به بیماری گوش شناگر پیشگیری کنید. اگر تجمع جرم شدید دارید، بهتر است برای برداشتن آن به پزشک گوش ­و حلق­ و بینی مراجعه کنید.
• دستگاه­‌های شنوایی را تمیز کنید: هندزفری، هدفون، دستگاه‌­های شنوایی و لوازم سمعک را تمیز و خشک نگه دارید.
• داروها: استروئیدهای موضعی (مانند هیدروکورتیزون) یا آنتی­‌بیوتیک­‌ها (مانند آموکسی­سیلین) ممکن است بدون نسخه در دسترس باشند یا توسط پزشک برای کاهش خارش یا درمان عفونت تجویز شوند.
• فوتوتراپی: متخصصان پوست می‌­توانند از اشعه فرابنفش (UV) برای کمک به بیماری­‌هایی مانند پسوریازیس و درماتیت سبورییک استفاده کنند.

ممکن است افراد بتوانند برخی از موارد خارش گوش را با درمان‌های خانگی درمان کنند. اگر خشکی پوست باعث خارش گوش می‌شود، چند قطره روغن زیتون یا روغن بچه داخل مجرای گوش‌تان بریزید. این روغن‌ها همچنین به رفع خارش ناشی از سمعک‌ها کمک می‌کنند. روغن نباید با سمعک تماسی داشته باشید، بنابراین بهتر است قطره‌ها را قبل از خواب استفاده کنید.

افراد همچنین باید اطمینان حاصل کنند که سمعک را به‌طور صحیح داخل گوش قرار می‌دهند، زیرا قرار گرفتن نامناسب سمعک داخل مجرا می‌تواند باعث سوزش و خارش شود. شنوایی‌شناس نیز می‌تواند در تشخیص این‌که شما نسبت به سمعک خود واکنش آلرژیک دارد یا خیر، به شما کمک کند.

شما می‌توانند با استفاده از پارچه قسمت بیرونی گوش خود را تمیز کنید، اما نباید چیزی داخل مجرای گوش وارد کنید. در صورت انسداد با جرم گوش، چند قطره روغن بچه یا قطره‌های گوش بدون نسخه مانند گلیسرین فنیکه می‌تواند جرم گوش را نرم کند که راحت‌تر بیرون بیاد. اگر این روش موثر نبود، پزشک متخصص گوش و حلق و بینی می‌تواند با شستشوی گوش یا ساکشن جرم‌ها را به‌راحتی خارج کند.

اگر بیماری پوستی مانند پسوریازیس باعث گوش خارش شود، ممکن است افراد برای درمان این بیماری نیاز به استفاده از داروهای موضعی داشته باشند. افرادی که گوش شناگر دارند، می‌توانند با استفاده از قطره‌های محلول اسیدی ملایم متشکل از نیمی الکل و نیمی سرکه، خارش را تسکین دهند. این  محلول می‌تواند به خشک شدن آب اضافی در گوش کمک کند. اگر این روش درمانی موثر نبود، یا فرد به نوع دیگری از عفونت گوش مبتلا است، قطره گوش یا تجویز آنتی‌بیوتیک می‌تواند به درمان خارش گوش کمک کند.

افرادی که مبتلا به خارش گوش به‌ دلیل رینیت آلرژیک هستند، برای کنترل وضعیت خود نیاز به آنتی‌هیستامین دارند. اگر آلرژی‌های غذایی باعث خارش گوش شود، افراد می‌توانند رژیم و علائم خود را پیگیری کنند تا مشخص شود کدام غذاها باعث ایجاد علائم می‌شوند. اگر درمان‌ خانگی خارش گوش اثر خاصی نداشت یا اگر فرد علائم شدیدتری مانند هرگونه درد و یا کم شنوایی داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کند.

پیشگیری

افراد می‌توانند احتمال خارش گوش را با استفاده نکردن از وسایل زیر کاهش دهند:

• گوش پاک کن
• گیره موی سر
• خلال دندان
• مداد
• شمع گوش

تمیز یا خشک کردن گوش با این وسایل می‌تواند جرم محافظ گوش را از بین ببرد، به گوش آسیب برساند و جرم گوش را به قسمت‌های عمقی مجرای گوش هدایت کند. اگر شما به‌طورمکرر دچار خارش گوش یا تجمع جرم گوش می‌شوید، به متخصص گوش مراجعه کنید.

احتمال ابتلا به گوش شناگر را از طریق موارد زیر کاهش دهند:

• هنگام شنا، از قالب‌های ضد آب استفاده کنید.
• از سشوار با درجه حرارت کم و با فاصله برای خشک کردن قسمت‌های داخلی مجرای گوش بعد از خیس شدن استفاده کنید.
• از حوله‌ای تمیز برای خشک کردن قسمت‌های بیرونی گوش استفاده کنید.

خلاصه

اگر مبتلا به خارش گوش دائمی هستید، باید به پزشک برای یافتن علت اصلی آن مراجعه کنید. شما ممکن است با استفاده از چند قطره روغن بچه یا روغن زیتون بتوانید خارش را در خانه تسکین دهید. داروهای بدون نسخه نیز ممکن است موثر باشند. اگر عفونت باعث خارش شود، ممکن است فرد نیاز به آنتی‌بیوتیک داشته باشد. در موارد انسداد جرم گوش، پزشک متخصص گوش می‌تواند با خیال راحت جرم گوش را خارج کند و نکات پیشگیری را گوش‌ زد کند. بیشتر دلایل خارش گوش به سرعت با درمان‌های خانگی یا معالجه پزشک درمان می‌شوند.