گوش از سه قست اصلی تشکیل شده است
- گوش خارجی
- گوش میانی
- گوش داخلی
هر قسمت وظیفه مشخصی دارد، امواج صوتی که وارد گوش می شوند به پالسهای الکتریکی تبدیل میشوند، سپس این پالسهای الکتریکی از عصب شنوایی به مغز می روند.
گوش خارجی امواج صوتی را دریافت میکند و از مجرای گوش به گوش میانی هدایت میکند، سپس گوش میانی امواج را تقویت کرده و به گوش داخلی انتقال میدهد.
گوش داخلی ارتعاشات صوتی را به سیگنالهای الکتریکی تبدیل میکند تا این سیگنالها از عصب شنوایی به مغز ارسال شوند.
- گوش خارجی امواج صوتی را دریافت میکند و به مجرای گوش هدایت میکند.
- مجرای گوش امواج صوتی را به پرده صماخ انتقال میدهد.
- امواج صوتی باعث ارتعاش پرده صماخ میشوند.
- استخوانچههای گوش میانی (چکشی، سندانی، رکابی) امواج صوتی را تقویت میکنند.
- امواج صوتی از دریچه بیضی وارد حلزون میشوند. مایع گوش داخلی سلولهای موئی داخل حلزون را تحریک میکند. این سلولهای موئی باعث میشوند که امواج صوتی به سیگنالهای الکتریکی تبدیل شوند.
- سپس سیگنالهای الکتریکی از عصب شنوایی به مغز ارسال میشوند.
بیماریهای گوش
گوش خارجی (Outer Ear)
قسمت خارجی گوش (لاله) صداها را جمع آوری میکند و از مجرای گوش (مجرای گوش خارجی) عبور میدهد. چنانچه صداها از مجرای گوش عبور نکنند، کم شنوایی انتقالی رخ میدهد.
بیماریهای گوش خارجی که ممکن است باعث کم شنوایی انتقالی شوند:
جرم گوش (سرومن)
جرم گوش یا سرومن (Cerumen) مادهای زرد/قهوهای رنگ هست که پوست مجرای گوش خارجی آن را ترشح میکند.
این ماده به چرب بودن مجرای گوش کمک میکند، بهطوریکه احتمال خشک شدن پوست مجرا را کاهش داده و از عفونتهای قارچی و باکتریایی جلوگیری میکند.
جرم گوش همچنین گرد و خاک موجود در محیط را جمع آوری میکند. در بیشتر افراد، جرم گوش بهصورت طبیعی از گوش خارج میشود و نیازی به تمیز کردن گوشها نیست. بااینحال، در افرادی که گوش پاک کن استفاده میکنند یا مجرای گوش باریکی دارند، جرم گوش ممکن است در مجرای گوش تجمع پیدا کند.
اجسام خارجی (Foreign bodies)
وجود هر نوع شیء در مجرای گوش جسم خارجی تلقی میشود. اجسامی خارجی مانند پنبه، حشرات و اسباببازیهای کوچک مثل تیله (معمولا کودکان در گوش خودشان میگذارند.)
اوتیت خارجی (Otitis externa)
التهاب پوست گوش خارجی به علت عفونت یا اگزما است. این بیماری ممکن است باعث خارش، گوش درد و گاهیاوقات حتی خارج شدن ترشحات چرکی از گوش خارجی شود. این بیماری همچنین «گوش شناگر» نامیده میشود.
اِگزستوز (Exotosis)
در این بیماری رشد غیرطبیعی یا برآمدگی قسمت استخوانی مجرای گوش (نزدیک پرده گوش) اتفاق میافتد، بهطوریکه منجر به باریک شدن مجرای گوش خارجی میشود. این بیماری معمولا به علت اینکه فرد در معرض باد یا آب سرد قرار میگیرد، رخ میدهد، به همین دلیل در بین شناگرها خیلی شایع است.
اِستنوزیز (Stenosis)
باریک شدن تدریجی قطر مجرای شنوایی خارجی که معمولا به علت عفونتهای تکراری (مزمن) مجرای گوش اتفاق میافتد. افراد مبتلا به این بیماری مستعد ابتلا به بیماری کلستئاتوم هستند.
کلستئاتوم (Cholesteotoma)
کلستئاتوم بیماری نادری است که به علت تجمع سلولهای پوستی مرده در گوش رخ میدهد. سلول های پوستی مرده معمولا از گوش خارج میشوند، اما گاهیاوقات آنها میتوانند داخل مجرای گوش انباشته شوند، بهویژه در مواردی که فرد مبتلا به استنوزیز یا کشیده شدن پرده گوش به داخل فضای گوش میانی میشود.
چنانچه درمان نشود، کلستئاتوم ممکن است گسترش یابد و شروع به تخریب قسمتهای گوش میانی و داخلی کند. این بیماری همچنین ممکن است به سمت مغز گسترش یابد.
گوش میانی (Middle Ear)
صداها سپس به پرده گوش (پرده صماخ) می رسند و باعث ارتعاش پرده گوش می شوند.
این ارتعاشات از طریق استخوانچه های گوش میانی منتقل می شوند. این استخوانچه ها عبارتند از چکشی، سندانی و رکابی.
چنانچه ارتعاشات از گوش میانی عبور نکنند، می تواند باعث کم شنوایی انتقالی شود.
برخی از بیماری های گوش میانی، که می تواند باعث کم شنوایی انتقالی شود:
تمپانواسکلروز (Tympanosclerosis)
در این بیماری پرده گوش دچار سفتی و ضخیم شدگی می شود و جای آسیب روی پرده مشاهده می شود.
اتواسکلروز (Otosclerosis)
در اتواسکلروز سه استخوانچه گوش میانی به علت رشد غیر طبیعی و اسفنج مانند استخوان سفت می شوند. رشد غیر طبیعی استخوان معمولا در محل اتصال استخوانچه رکابی به حلزون (صفحه رکابی) اتفاق می افتد.
گسیختگی زنجیره استخوانچه ای (Ossicular discontinuity)
استخوانچه های گوش میانی دچار گسیختگی شده و دیگر به هم متصل نمی باشند.
اختلال عملکرد لوله استاش (Eustachian tube dysfunction)
لوله استاش مسیر باریکی است، که انتهای بینی را به گوش میانی متصل می کند. وظیفه لوله استاش متعادل کردن فشار هوای گوش میانی با فشار هوای اتمسفر (یعنی طرف دیگر پرده گوش) می باشد.
برای اینکه وقتی که فشار هوا در دو طرف پرده گوش متعادل باشد، پرده گوش بیشترین تحرک و کارایی را دارد.
همچنین لوله استاش امکان خارج شدن مایع انباشته شده در گوش میانی به بیرون را فراهم می کند. لوله استاش معمولا بسته است و فقط هنگام خمیازه، بلع و جویدن باز می شود. با این حال، چنانچه لوله استاش بسته شود و باز نشود هنگامی که باید باز شود، هوای داخل گوش میانی جذب شده و باعث ایجاد خلاء و فشار منفی در گوش میانی می شود.
در نتیجه پرده گوش به سمت داخل کشیده می شود.
گوش میانی مترشحه (Middle ear effusion)
در این بیماری مایع در گوش میانی انباشته می شود و معمولا این حالت به دنبال اختلال لوله استاش اتفاق می افتد، به علت اینکه مایع نمی تواند از گوش میانی خارج شوند.
اوتیت میانی حاد (Acute otitis media)
همچنین با نام گوش چسبنده شناخته می شود. معمولا در اثر ابتلا به گوش میانی مترشحه بوجود می آید. با گذشت زمان، مایع انباشته شده غلیظ و چسبنده (ویسکوز) می شود و منجر به عفونت گوش میانی می شود.
پارگی پرده گوش (Perforation)
سوراخ (پارگی) در پرده گوش می تواند در اثر صداهای خیلی بلند (تروما صوتی)، آسیب فیزیکی (تروما فیزیکی)، تغییرات شدید و یا ناگهانی در فشار هوا (باروتروما) ، عفونت های گوش میانی (اوتیت میانی حاد) یا جراحی (لوله گرومت) بوجود بیاید.
پارگی کوچک پرده گوش تحت عنوان Pin-hole و پارگی بزرگ یا کامل تحت عنوان Sub-total شناخته می شود.
گوش داخلی (Inner Ear)
ارتعاشات انتقال یافته از طریق گوش میانی، منجر به حرکت مایع داخل حلزون شنوایی می شود.
در نتیجه این حرکت سلول های مویی داخل حلزون شروع به نوسان و تولید ایمپالس های الکتریکی می کنند و از طریق عصب شنوایی به مغز می روند. مغز این ایمپالس ها را صدا شناسایی می کند. در صورتیکه آسیبی در گوش داخلی وجود داشته باشد، آن می تواند باعث کم شنوایی حسی عصبی شود.
همچنین امکان دارد، کم شنوایی انتقالی و حسی عصبی با هم وجود داشته باشد، که به این حالت کم شنوایی آمیخته می گویند.
برخی از بیماری های گوش داخلی، که می تواند باعث کم شنوایی انتقالی شود:
پیر گوشی (Persbyacusis)
این کم شنوایی مربوط به سن می باشد و به علت فرایند پیری به تدریج و کم کم بدتر می شود.
ابتدا فرکانس های بالاتر را تحت تاثیر قرار می دهد و منجر به مشکلاتی در تشخیص گفتار می شود (بویژه در حضور نویز زمینه).
به علت اینکه فیبرهای عصبی مربوط به کدگذاری فرکانس های بالا نزدیک محل ورودی (راس) حلزون شنوایی قرار گرفته اند، بدین معنی که این فیبرها بیشتر در معرض آسیب می باشند.
قرار گرفتن در معرض نویز (Noise exposure)
این وضیعت می تواند در پاسخ به صداهای خیلی بلند (مثل ترقه بازی، تیراندازی و ...) یا در اثر تاثیر تجمعی نویز بدنبال مواجهه طولانی مدت با صداهای متوسط تا بلند در طول چندین سال (مثل کری صنعتی) بوجود آید.
ضربه به سر (Head trauma)
شکستگی ها، خونریزی ها و آسیب غشاءهای نازک گوش داخلی (مثل فیستول پری لنف) بدنبال صدمه سر می تواند باعث کم شنوایی شود.
مسمومیت گوش (Ototoxicity)
هر دارویی که باعث کم شنوایی می شود، به عنوان سم گوش (ototoxic) شناخته می شود.
داروهای سمی گوش عبارتند از: داروهای شیمی درمانی (سیس پلاتین)، آنتی بیوتیک ها دارای پسوند مایسین (مثل جنتامایسین، اریترومایسین)، مدر ها که به تولید ادرار کمک می کنند (فورزماید)، داروی ضد مالاریا که کینین نامیده می شود (همچنین برای گرفتگی عضله ساق تجویز می شود) و سالیسیلات ها (از جمله آسپرین).
اکثر داروهای سمی گوش فرکانس های بالا را تحت تاثیر قرار می دهند.
التهاب لابیرنت (Labyrinthitis)
در این بیماری عفونت از گوش میانی (گاهی اوقات از جمجمه/مغز) به قسمت های گوش داخلی گسترش می یابد، که می تواند باعث سرگیجه و کم شنوایی حسی عصبی دائمی شود.
بیماری منیر (Meniere s disease)
همچنین با نام هیدروپس آندولنفاتیک شناخته می شود. این بیماری در اثر مایع اضافی گوش داخلی (آندولنف) به علت تولید بیش از حد یا ناتوانی در دفع مایع از گوش داخلی بوجود می آید. آندولنف اضافی باعث تورم در گوش داخلی می شود، که می تواند منجر به سرگیجه، وزوز، احساس پُری گوش و کم شنوایی شود.
تومور عصب شنوایی (Acoustic Neuroma)
همچنین با نام شوانوما دهیلزی شناخته می شود. تومور خوش خیمی هست که معمولا روی عصب تعادل ظاهر می شود، عصب تعادل و عصب شنوایی در هم تنیده و با هم عصب هشتم را تشکیل می دهند.
تومور می تواند رشد کند و با کُمپرس روی عصب شنوایی، انتقال سیگنال های الکتریکی بوجود آمده توسط نوسانات سلول های مویی را تحت تاثیر قرار دهد.
این بیماری معمولا همراه با وزوز است و باعث کم شنوایی در فرکانس های بالا می شود، به علت اینکه فیبرهای عصبی مربوط به کدگذاری صداهای دارای فرکانس بالا بیشتر در معرض آسیب می باشند.