عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی ممکن است در قسمت میانی گوش ایجاد شوند و اغلب باعث درد، التهاب و تجمع مایع می‌شوند.
حدود ۷۵% از کودکان پیش از رسیدن به ۳ سالگی حداقل یک‌بار عفونت گوش را تجربه خواهند کرد. عفونت گوش شایع‌ترین دلیل مراجعه کودکان به پزشک است.
عفونت گوش با نام‌های گوش چسبنده (glue ear)، اوتیت میانی ترشحی (secretory otitis media)، عفونت گوش میانی (middle ear infection) یا اوتیت میانی سروزی (serous otitis media) نیز شناخته میشود.
عفونت‌های گوش به‌خوبی شناخته شده‌اند و وقوع شایع آن‌ها به این معناست که تحقیقات مکرر درباره آن انجام میشود. این مقاله علائم و علل عفونت گوش، گزینه‌های درمانی موجود، و همچنین انواع مختلف و روش‌های آزمایش را توضیح می‌دهد.
چند نکته در مورد عفونت گوش:
• عفونت گوش در پسران خردسال بیشتر از دختران خردسال است.
• بیشتر عفونت‌های گوش بدون درمان بهبود می‌یابند.
• واکسیناسیون کودک در برابر آنفولانزا ممکن است به پیشگیری از عفونت گوش کمک کند.
• بیوفیلم‌های باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک ممکن است مسئول موارد طولانی و مکرر عفونت گوش باشند.
• در معرض دود سیگار قرار گرفتن خطر عفونت گوش را افزایش می‌دهد.
عفونت گوش چیست؟
عفونت گوش، عفونت باکتریایی یا ویروسی گوش میانی است. این عفونت باعث التهاب و تجمع مایع در فضا‌های داخلی گوش میشود.
گوش میانی فضایی پُر از هواست که در پشت پرده گوش قرار دارد و شامل استخوان‌های مرتعش‌شونده است که صدای خارج از گوش را به پیام‌های معنا‌دار برای مغز تبدیل میکند.
عفونت گوش دردناک است، زیرا التهاب و تجمع مایع اضافی باعث افزایش فشار روی پرده گوش میشود. عفونت گوش ممکن است حاد یا مزمن باشد. عفونت مزمن گوش ممکن است به‌طور دائمی به گوش میانی آسیب برساند.
علائم عفونت گوش
در بزرگسالان، علائم ساده است. بزرگسالان مبتلا به عفونت گوش، درد و گرفتگی گوش، مایع در گوش و کم شنوایی را تجربه می‌کنند. کودکان طیف وسیع‌تری از علائم را تجربه می‌کنند. علائم عبارتند از:
• کشیدن گوش یا دست زدن به گوش
• گوش‌درد، به‌ویژه هنگام دراز کشیدن
• مشکل در خوابیدن
• گریه کردن بیشتر از حد معمول
• از دست دادن تعادل
• مشکل شنوایی
• تب
• کمبود اشتها
• سردرد
انواع عفونت گوش
عفونت‌های گوش به‌طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند.
اوتیت میانی حاد (AOM)
اوتیت میانی حاد شایع‌ترین و کم خطرترین شکل عفونت گوش است. گوش میانی عفونی و متورم میشود و مایع پشت پرده گوش گیر میکند. تب نیز ممکن است رخ دهد.
اوتیت میانی همراه با ترشح (OME)
پس از پایان دوره عفونت گوش، ممکن است مقداری مایع در پشت پرده گوش باقی بماند. فرد مبتلا به OME ممکن است علائمی را تجربه نکند، اما پزشک قادر است مایع باقی‌مانده را تشخیص دهد.
اوتیت میانی مزمن همراه با ترشح (COME)
اوتیت میانی مزمن همراه با ترشح به مایعی اشاره دارد که با یا بدون وجود عفونت به‌طور مکرر عود میکند. آن منجر به کاهش توانایی مبارزه با سایر عفونت‌ها شده و تاثیری منفی بر توانایی شنوایی دارد.
علل عفونت گوش
عفونت گوش اغلب با سرماخوردگی، آنفولانزا یا واکنش آلرژیک شروع میشود. این موارد باعث افزایش مخاط در سینوس‌ها می‌شوند و منجر به تخلیه کُند مایع توسط شیپور استاش میشود. بیماری اولیه همچنین مجاری بینی، گلو و شیپور استاش را ملتهب میکند.
نقش شیپور استاش
شیپور‌های استاش، گوش میانی را به پشت گلو متصل می‌کنند. انتهای این لوله‌ها باز و بسته میشود تا فشار هوا در گوش میانی تنظیم شود، هوای این ناحیه دوباره تامین میشود و ترشحات طبیعی تخلیه میشود.
عفونت تنفسی یا آلرژی ممکن است لوله‌های استاش را مسدود کند و باعث تجمع مایعات در گوش میانی شود. اگر این مایع به باکتری آلوده شود، ممکن است عفونت رخ دهد.
شیپور استاش کودکان، کوچک‌تر و افقی‌تر از نوجوانان و بزرگسالان است. این بدان معناست که احتمال تجمع مایع به جای تخلیه در لوله‌ها بیشتر است و خطر عفونت گوش را افزایش می‌دهد.
نقش آدنوئید‌ها
آدنوئید‌ها صفحه‌های بافتی هستند که در پشت حفره بینی قرار دارند. آن‌ها به باکتری‌ها و ویروس‌های عبوری واکنش نشان می‌دهند و در فعالیت سیستم ایمنی نقش دارند. بااین‌حال، آدنوئید‌ها گاهی‌اوقات ممکن است باکتری‌ها را به دام بیندازند. این مشکل ممکن است منجر به عفونت و التهاب شیپور استاش و گوش میانی شود.
آدنوئید‌ها نزدیک منافذ شیپور استاش هستند و اگر متورم شوند باعث بسته شدن لوله‌ها می‌شوند. کودکان آدنوئید‌های نسبتا بزرگی دارند که نسبت به بزرگسالان فعال‌ترند. آن‌ها کودکان را بیشتر در معرض عفونت گوش قرار می‌دهند.
ارزیابی‌ها و تشخیص عفونت گوش
ارزیابی عفونت گوش روشی نسبتا ساده است و اغلب تنها بر اساس علائم می‌توان تشخیص داد. پزشک معمولا از اتوسکوپ، ابزاری با استفاده از نور، برای بررسی وجود مایع پشت پرده گوش استفاده میکند.
گاهی‌اوقات پزشک از اتوسکوپ پنوماتیک برای بررسی عفونت استفاده میکند. این دستگاه مایع محبوس‌شده را با انتشار هوا به داخل گوش بررسی میکند. هرگونه مایع پشت پرده گوش باعث میشود پرده گوش کمتر از حد طبیعی حرکت کند. در مواردی که پزشک تردید دارد، ممکن است از روش‌های دیگری برای تایید عفونت گوش میانی استفاده کند.
تست تمپانومتری
پزشک برای انجام تست تمپانومتری شما را به کلینیک شنوایی ارجاع می‌دهد. شنوایی‌شناس با استفاده از دستگاهی مجرای گوش را بسته و فشار داخل آن را بررسی میکند. این دستگاه تحرک پرده گوش را اندازه‌گیری میکند. این تست به شنوایی‌شناس اجازه می‌دهد تا فشار گوش میانی را تعیین کند.
رفلکس اکوستیک
این تست با پخش صدا به پرده گوش عمل میکند. میزان صدایی که به عقب باز می‌گردد، سطوح تجمع مایع را نشان می‌دهد. گوش سالم بیشتر صدا را جذب میکند، اما گوش مبتلا امواج صوتی بیشتری را منعکس میکند.
تمپانوسنتز
اگر عفونت گوش به‌خوبی به درمان پاسخ نداده باشد، پزشک ممکن است از تمپانوسنتز استفاده کند. این روش عبارت است از ایجاد سوراخی کوچک در پرده گوش و تخلیه مقدار کمی مایع از گوش میانی. سپس می‌توان این مایع را برای تعیین علت عفونت آزمایش کرد.
درمان عفونت گوش
نوزادان زیر ۶ ماه به درمان آنتی‌بیوتیکی برای جلوگیری از گسترش عفونت نیاز دارند. آموکسی‌سیلین اغلب آنتی‌بیوتیک منتخب است.برای کودکان ۶ ماهه تا ۲ ساله، پزشکان معمولا نظارت بر کودک را بدون آنتی‌بیوتیک توصیه می‌کنند، مگر این‌که کودک علائم عفونت شدید داشته باشد.
عفونت گوش اغلب بدون درمان برطرف میشود و تنها داروی لازم مدیریت درد است. آنتی‌بیوتیک‌ها فقط در موارد شدیدتر یا طولانی‌تر استفاده می‌شوند.
آکادمی پزشکان خانواده امریکا (AAFP) در موارد زیر توصیه میکند، مراقب باشید:
• کودکان ۶ تا ۲۳ ماه با درد خفیف در یک گوش به مدت کمتر از ۴۸ ساعت و دمای کمتر از ۱۰۲. ۲ درجه فارنهایت (۳۹ درجه سانتی‌گراد)
• کودکان ۲۴ ماهه و بالاتر با درد خفیف در یک یا هر دو گوش به مدت کمتر از ۴۸ ساعت و دمای کمتر از ۱۰۲. ۲ درجه فارنهایت (۳۹ درجه سانتی‌گراد)
برای کودکان بزر‌گتر از ۲ سال، آنتی‌بیوتیک به‌طور معمول تجویز نمی‌شود. استفاده بیش از حد از آنتی‌بیوتیک‌ها منجر به مقاومت آنتی‌بیوتیکی میشود. یعنی درمان عفونت‌های جدی دشوارتر میشود.
آکادمی پزشکان خانواده امریکا داروی کنترل درد را برای عفونت‌های مداوم از جمله استامینوفن، ایبوپروفن یا قطره گوش توصیه میکند. این دارو‌ها به تب و ناخوشی کمک می‌کنند. کمپرس گرم، مانند حوله، ممکن است گوش مبتلا را آرام کند.
اگر عفونت گوش با دوره‌های مکرر در طی چند ماه یا یک سال ادامه یابد، پزشک ممکن است میرینگوتومی را پیشنهاد دهد. در این روش، جراح برشی کوچک در پرده گوش ایجاد میکند و باعث آزاد شدن مایع جمع‌شده میشود.
سپس لوله میرنگوتومی بسیار کوچکی برای کمک به هواگیری گوش میانی و جلوگیری از تجمع بیشتر مایع در پرده گوش قرار می‌دهد. لوله به مدت ۶ تا ۱۲ ماه در جای خود باقی می‌ماند و اغلب به جای نیاز به برداشتن دستی، به‌طور طبیعی می‌افتد.
پیشگیری
عفونت گوش به‌ویژه در کودکان بسیار شایع است. دلیل این امر سیستم ایمنی نابالغ و تفاوت در آناتومی گوش است. هیچ‌راه تضمینی برای پیشگیری از عفونت وجود ندارد، اما تعدادی توصیه وجود دارد که احتمال خطر را کاهش می‌دهد:
• کودکان واکسینه‌شده کمتر به عفونت گوش مبتلا می‌شوند. از پزشک در مورد واکسیناسیون مننژیت، پنوموکوک و آنفولانزا سوال کنید.
• دست‌های خود و فرزندتان را اغلب بشویید. این امر از سرایت احتمالی باکتری به کودک شما پیشگیری میکند و ممکن است به پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا کمک کند.
• از قرار دادن کودک در معرض دود سیگار خودداری کنید. نوزادانی که زمانی را در کنار افراد سیگاری می‌گذرانند، بیشتر در معرض عفونت گوش قرار می‌گیرند.
• هر جا امکان داشت به نوزادان از سینه شیر دهید. آن به تقویت سیستم ایمنی آن‌ها کمک میکند.
• هنگامی که شیرخوار را با شیشه شیر می‌دهید، به او در حالت نشسته شیر بدهید تا خطر سرازیر شدن شیر به گوش میانی کاهش یابد. اجازه ندهید کودک در حالی که دراز کشیده است، شیشه شیر را بمکد.
• اجازه ندهید کودکتان با کودکان بیمار بازی کند و سعی کنید کودکتان کمتر به‌صورت گروهی مراقبت شود یا در گروه‌های بزرگ کودکان باشد.
• از آنتی‌بیوتیک‌ها به‌جز در موارد ضروری استفاده نکنید. احتمال عفونت گوش در کودکانی که در ۳ ماه گذشته دچار عفونت گوش شده‌اند، بیشتر است، به‌ویژه اگر با آنتی‌بیوتیک درمان شده باشند.
عفونت گوش بخشی از دوران کودکی بیشتر افراد است. آن ممکن است دردناک و ناتوان‌کننده باشد، البته اگر به‌درستی مدیریت شود، مشکلات طولانی‌مدت بسیار کمی ایجاد میکند.
