آیا سیتومگالوویروس (CMV) مادرزادی می‌تواند باعث کم شنوایی در کودکان شود؟

وقتی حال کودکتان خوب نیست یا نگرانی از بابت سلامتی او وجود دارد، ممکن است بسیار نگران‌کننده باشد. گاهی این نگرانی‌های ممکن است مربوط به بیماری‌هایی باشد که پیش از تولد ایجاد شده است.
یکی از ویروس‌های بسیار شایعی که ممکن است نوزاد زمانی که در رحم است به آن مبتلا شود، سیتومگالوویروس (Cytomegalovirus) است. وقتی نوزادی قبل از تولد به سیتومگالوویروس مبتلا می‌شود، به آن سیتومگالوویروس مادرزادی می‌گویند.
طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری امریکا (CDC)، سیتومگالوویروس مادرزادی عامل عفونی شماره یک کم شنوایی حسی‌عصبی (sensorineural) در کودکان است. از هر ۲۰۰ نوزاد، ۱ نوزاد با سیتومگالوویروس مادرزادی متولد می‌شود. از این میان، از هر ۵ نفر، در ۱ نفر عوارض بیماری ازجمله کم شنوایی ماندگار است.
برخی از نوزادان متولدشده با سیتومگالوویروس مادرزادی که دچار کم شنوایی هستند ممکن است با کم شنوایی متولد شده باشند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است در دوران کودکی به آن مبتلا شده باشند.
برای اطلاعات بیشتر درمورد سیتومگالوویروس و کم شنوایی حسی‌عصبی در کودکان، ادامه مقاله را بخوانید.

کم شنوایی حسی‌عصبی چیست؟

به گفته انجمن گفتار، زبان و شنوایی امریکا، کم شنوایی حسی‌عصبی شایع‌ترین نوع کم شنوایی دائمی است. این نوع کم شنوایی زمانی رخ می‌دهد که گوش داخلی به‌درستی رشد نکرده یا آسیب دیده باشد.
گوش از سه قسمت اصلی تشکیل شده است: گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی. اگر کودکی سیتومگالوویروس مادرزادی داشته باشد، این مسئله ممکن است بر نحوه رشد گوش داخلی تاثیر بگذارد و منجر به کم شنوایی حسی‌عصبی شود.
گوش داخلی شامل ساختاری به‌نام حلزون است که با مایع پر شده و دارای مو‌های میکروسکوپی است. وقتی امواج صوتی به گوش داخلی می‌رسند، مایع موجود در حلزون گوش را به ارتعاش در می‌آورند. این ارتعاش سلول‌های مویی در حلزون را به حرکت درمی‌آورد و صدا را به پیام‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. سپس این سیگنال‌ها از طریق اعصاب به مغز فرستاده می‌شود و در نتیجه، صدا را می‌شنوید. اگر قسمتی از گوش داخلی رشد نکند یا آسیب ببیند، پیام‌های صوتی نمی‌توانند به مغز برسند که منجر به کم شنوایی می‌شود.
علائم کم شنوایی حسی‌عصبی بسته به سن کودک و شدت کم شنوایی ممکن است متفاوت باشد. طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری امریکا، علائم کم شنوایی نوزاد عبارتند از:

• در پاسخ به صدا‌های بلند، پاسخ استارتل (startle) ندارد
• بعد از شش ماهگی به سمت صدا برنمی‌گردد
• تا یک سالگی کلمات تکی نمی‌گوید
• ممکن است به نظر برسد که صدایی را می‌شنود، اما صدای دیگری را نه
• وقتی شما را می‌بیند، سرش را برمی‌گردانند، اما وقتی صدایش می‌کنید نه

علائم کم شنوایی در کودکان عبارتند از:

• گفتار تاخیری یا نامشخص دارد
• اغلب از دیگران می‌خواهد آنچه را گفته‌اند، تکرار کنند
• به تلویزیون یا موسیقی با صدای بلند گوش می‌دهد
• نمی‌تواند درخواست‌های ساده را دنبال کند

سیتومگالوویروس مادرزادی چیست؟

سیتومگالوویروس شکلی از هرپس‌ویروسان است. سیتومگالوویروس عفونت بسیار شایعی است و افراد در هرزمانی ممکن است به آن مبتلا شوند. بسیاری از افراد هیچ علامت یا اثری از ابتلا به سیتومگالوویروس ندارند. اگر کسی برای اولین بار در دوران بارداری به سیتومگالوویروس مبتلا شود، ممکن است بیماری از طریق جفت به جنین منتقل شود. وقتی نوزاد زمانی که در رحم است سیتومگالوویروس می‌گیرد، به آن سیتومگالوویروس مادرزادی گفته می‌شود.

آیا سیتومگالوویروس باعث کم شنوایی می‌شود؟

سیتومگالوویروس ممکن است باعث کم شنوایی شود. البته هر نوزاد یا کودکی که به سیتومگالوویروس مبتلا می‌گردد، دچار کم شنوایی نمی‌شود. بسیاری از نوزادان و کودکان مبتلا به سیتومگالوویروس علائم خفیف دارند یا اصلا علامتی ندارند. بسیاری از افراد مبتلا به سیتومگالوویروس هیچ علامتی ندارند، اما سیتومگالوویروس علت اصلی کم شنوایی غیرارثی است.

تشخیص کم شنوایی ناشی از سیتومگالوویروس

برای نوزادان معمولا پس از تولد هنگامی که در بیمارستان هستند، ارزیابی شنوایی نوزادان انجام می‌‌شود. اگر این غربالگری علائم کم شنوایی را نشان دهد، نوزاد دوباره بررسی می‌شود و با افزایش سن باید ارزیابی دیگری هم انجام شود.
کودکانی که هنگام بزرگ شدن به مراقبت‌های بهداشتی دسترسی دارند، در طول معاینات سالانه با پزشک اطفال خود، غربالگری شنوایی معمولی نیز خواهند داشت. آکادمی اطفال امریکا توصیه می‌کند که همه کودکان در ۴، ۵، ۶، ۸ و ۱۰ سالگی، غربالگری شنوایی داشته باشند. کودکانی که علائم کم شنوایی دارند، به غربالگری در دفعات بیشتر نیازمندند.
ارزیابی شنوایی برای نوزاد یا کودک مبتلا به کم شنوایی ناشی از سیتومگالوویروس ممکن است شامل این موارد باشد:

پاسخ شنیداری خودکار ساقه مغز (AABR)

برای این ارزیابی از کامپیوتر، الکترود‌های متصل به سر کودکتان و همچنین هدفونی استفاده می‌شود که صدا را به گوش کودکتان می‌رساند. تست AABR نشانگر‌ها یا پاسخ‌هایی که مغز کودکتان به این صدا‌ها می‌دهد یا نمی‌دهد را اندازه‌گیری می‌کند.

گسیل‌های آکوستیکی برانگیخته (OAE)

این ارزیابی برای کودکانی که نمی‌توانند پاسخ دهند، استفاده می‌شود، بنابراین برای نوزادان و کودکان بسیار خردسال استفاده می‌شود. تست OAE از گوشی‌های کوچکی که داخل گوش قرار می‌گیرند، استفاده می‌کند. اصوات کلیک‌مانند به داخل گوش فرستاده می‌شود.
وقتی صدا‌ها به حلزون گوش می‌رسد، اگر سلول‌های مویی کوچک را به ارتعاش درآورد، صدا‌های بسیار ضعیفی به‌نام گسیل‌های آکوستیکی برانگیخته به گوش میانی و خارجی باز می‌گردند. آنجا، گوشی آن‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.
ارزیابی شنوایی برای کودک ممکن است شامل AABR، OAE و ارزیابی‌های دیگری مانند موارد زیر باشد:

ارزیابی شنوایی رفتاری

تست شنوایی‌سنجی رفتاری نحوه واکنش کودک به صدا‌ها در سطوح مختلف را اندازه‌گیری می‌کند. معمولا در اتاق عایق صوت انجام می‌شود و کودک یا به سمت صدا نگاه می‌کند و یا از او خواسته می‌ شود وقتی صدا را شنید، پاسخ دهد.

تست تمپانومتری

این تست از هوای واردشده به گوش برای حرکت دادن پرده گوش استفاده می‌کند و در همین زمان، دستگاه حرکات را ثبت می‌کند. برای انجام این تست کودک باید بی‌حرکت بنشیند.

تست‌های دیاپازونی

ارزیابی‌های دیاپازون در واقع از دیاپازون برای کمک به تعیین این‌که آیا کم شنوایی وجود دارد و این‌که آیا کم شنوایی حسی‌عصبی است یا نه استفاده می‌شود. دو نوع ارزیابی دیاپازون وجود دارد:

• آزمون وبر (Weber): در این تست، ضربه‌ای به دیاپازون‌زده شده و سپس دیاپازون وسط پیشانی کودک قرار می‌گیرد. اگر صدا در گوشی كه كم شنوایی ندارد بلندتر باشد، كم شنوایی در گوش دیگر احتمالا كم شنوایی حسی‌عصبی است.
• آزمون رینه (Rinne): این تست معمولا برای شناسایی کم شنوایی انتقالی استفاده می‌شود. در این تست، ضربه‌ای به دیاپازون‌زده و آن را تا زمانی که صدا قطع شود مقابل استخوان پشت گوش قرار می‌دهند. سپس دیاپازون را جلوی مجرای گوش قرار می‌دهند. اگر صدا جلوی گوش شنیده شود یا بلندتر باشد، کم شنوایی به احتمال زیاد حسی‌عصبی است. اگر صدا برای مدت طولانی‌تری روی استخوان شنیده شود، کم شنوایی احتمالا انتقالی است.

درمان کم شنوایی ناشی از سیتومگالوویروس

هیچ درمانی برای کم شنوایی حسی‌عصبی وجود ندارد، اما برخی از کودکانی که بدو تولد با سیتومگالوویروس مادرزادی تشخیص داده می‌شوند، ممکن است از دارو‌های ضدویروس سود ببرند. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری امریکا، این مورد ممکن است به کاهش شدت کم شنوایی حسی‌عصبی ناشی از سیتومگالوویروس کمک کند.
برخی از گزینه‌ها ممکن است به کودکان مبتلا به کم شنوایی حسی‌عصبی کمک کند، ازجمله:

کاشت حلزون

کاشت حلزون دستگاهی است که پیام‌ها را به عصب حلزونی می‌فرستد و به بازیابی صدا و درک گفتار در افراد مبتلا به کم شنوایی حسی‌عصبی کمک می‌کند. دستگاه از دو قسمت تشکیل شده است:

• گیرنده‌ای به‌نام آرایه الکتریکی که داخل گوش داخلی قرار داده می‌شود
• میکروفون یا فرستنده‌ای که پشت گوش قرار می‌گیرد

برای کودکانی که با کم شنوایی حسی‌عصبی به دنیا می‌آیند، ممکن است در سنین بسیار پایین، بین ۶ ماهگی تا یک سالگی کاشت حلزون انجام شود.

سمعک

سمعک‌ها تقویت‌کننده‌های پیشرفته‌ای هستند که به بلندتر شدن صدا‌ها یا تغییر صدا‌ها کمک می‌کنند. در نتیجه، کودکان مبتلا به کم شنوایی حسی‌عصبی صدا را می‌شنوند. انواع مختلفی از سمعک وجود دارد، اما بیشتر آن‌ها روی گوش قرار می‌گیرند.

دستگاه‌های انتقال استخوانی

این دستگاه‌ها، که گاهی سمعک استخوانی نامیده می‌شوند، ممکن است برای کمک به کودکان مبتلا به برخی از انواع کم شنوایی حسی‌عصبی استفاده شوند. این دستگاه‌ها صدا را از طریق استخوان به گوش میانی و داخلی می‌فرستند. دستگاه ممکن است از طریق جراحی کاشت شود، به‌صورت مگنتی (آهنربایی) باشد و یا به کمک پوششی خارجی در محل خود قرار بگیرد.

سایر روش‌های درمانی

علاوه بر دستگاه‌هایی که برای کمک به بهبود شنوایی وجود دارد، کودکان مبتلا به کم شنوایی حسی‌عصبی ممکن است از خدمات و آموزش‌هایی برای کمک به بهبود مهارت‌های ارتباطی خود بهره‌مند شوند، مانند:

• گفتار درمانی
• زبان اشاره
• کاردرمانی

مهم است که کودکان مبتلا به کم شنوایی در اسرع وقت، خدمات دریافت کنند تا اطمینان حاصل شود که مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی خوبی در آن‌ها ایجاد می‌شود.

چشم‌انداز کودکان مبتلا به کم شنوایی ناشی از سیتومگالوویروس

برخی از کودکانی که سیتومگالوویروس مادرزادی دارند، ممکن است بدو تولد دچار کم شنوایی شوند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است در اواخر دوران کودکی یا اواخر زندگی خود دچار کم شنوایی شوند. کودکان مبتلا به سیتومگالوویروس مادرزادی ممکن است از دارو‌های ضدویروس سود ببرند. طبق اعلام CDC، برای برخی از کودکان، دارو‌های ضدویروس ممکن است به کاهش شدت کم شنوایی حسی‌عصبی‌شان کمک کند. کم شنوایی حسی‌عصبی دائمی است، اما برخی دستگاه‌ها ممکن است به بهبود شنوایی کمک کنند.

خلاصه

سیتومگالوویروس مادرزادی علت اصلی کم شنوایی حسی‌عصبی غیرارثی در نوزادان است. کودکانی که سیتومگالوویروس دارند هنگام تولد یا با افزایش سن در معرض خطر کم شنوایی هستند. آن‌ها باید در طول زندگی خود به‌صورت مرتب، غربالگری شنوایی انجام دهند.
کم شنوایی حسی‌عصبی قابل درمان نیست، اما گزینه‌هایی مانند سمعک، کاشت حلزون و موارد دیگر می‌توانند به بهبود شنوایی کمک کنند. همچنین کودکان مبتلا به کم شنوایی حسی‌عصبی از روش‌های درمانی برای کمک به بهبود مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی بهره‌مند خواهند شد.

منابع

cdc.gov
nlm.nih.gov