درمان کم شنوایی بدون سمعک

برخی از بیماران پس از این‌که متوجه می‌شوند مبتلا به کم شنوایی هستند، به امید بهبود کامل، به متخصص گوش مراجعه می­‌کنند. کم­ شنوایی پیچیده است، زیرا علل احتمالی­ که باعث آن می‌­شوند، نیاز به روش‌های درمانی متفاوتی دارند. اکنون روش‌های مختلفی برای درمان کم شنوایی بدون سمعک وجود دارد، اما به دلیل این‌که علل کم شنوایی متفاوت است، ارائه راه‌حل درمانی واحد برای انواع کم شنوایی امکان‌پذیر نیست.

روش‌های درمانی کم شنوایی بدون سمعک عبارتند از دارو درمانی، جراحی و روش‌های نوینی از قبیل سلول‌های بنیادی، ژن درمانی، سلول درمانی، تحریک عصب، داروی FX-322 و پروتئین GFI1.

درمان مناسب بستگی به عوامل متعددی از قبیل نوع و میزان کم شنوایی، علت آن و سبک زندگی شما دارد. در این مقاله قصد داریم درباره درمان کم شنوایی حسی‌عصبی، درمان کم شنوایی مادرزادی و درمان کم شنوایی با سلول بنیادی اطلاعات مفیدی در اختیار شما قرار دهیم.

درمان انواع کم ­شنوایی

سه نوع اصلی کم ­شنوایی، نیاز به روش­‌های درمانی متفاوتی دارند.

1. کم‌ شنوایی انتقالی

ابتلا به کم ‌شنوایی انتقالی، به این معناست که صدا نمی‌تواند به‌طور موثر از مجرای شنوایی خارجی به پرده گوش و استخوان‌های کوچک گوش میانی برسد. معمولا این نوع کم شنوایی ناشی از اختلالی در گوش خارجی یا گوش میانی است، کم شنوایی انتقالی معمولا موقتی است.

این بیماری به دلایل مختلفی از جمله تجمع جرم گوش، وجود مایع در گوش میانی، آسیب به استخوانچه‌های گوش میانی یا پارگی پرده گوش، عفونت گوش، ناهنجاری­‌های مادرزادی گوش خارجی یا میانی و غیره ایجاد می‌شود.

معمولا از جراحی (به­‌ویژه برای علل مادرزادی) یا دارودرمانی (مانند آنتی‌­بیوتیک برای عفونت گوش) برای درمان کم شنوایی انتقالی استفاده می‌شود. در‌صورتی‌که درمان پزشکی باعث بهبود شنوایی نشود، شنوایی‌شناس گزینه‌های دیگری مانند تجویز سمعک را بررسی خواهد کرد.

2. کم ‌شنوایی حسی‌عصبی

کم شنوایی حسی‌عصبی که به‌عنوان کم‌ شنوایی مرتبط با عصب نیز شناخته می‌شود، به‌دلیل آسیب به گوش داخلی یا عصبی که گوش داخلی را به مغز متصل می‌کند، ایجاد می‌شود.

علل اصلی این نوع کم‌ شنوایی عبارتند از: ضربه به سر، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نویز، بیماری، داروهای اتوتوکسیک (داروهایی که به شنوایی آسیب می‌رسانند) و افزایش سن. ما نمی­‌دانیم چگونه سلول‌­های گوش داخلی را پس از آسیب‌­دیدگی ترمیم یا جایگزین کنیم. بااین‌حال، کمک فوری پزشکی ممکن است سرعت بدتر شدن شنوایی را کاهش دهد.

3. کم‌ شنوایی آمیخته

کم‌شنوایی آمیخته در درجه اول ناشی از اوتیت میانی چرکی مزمن یا اتواسکلروز پیشرفته است. کم ­شنوایی‌های آمیخته به‌­ویژه با رسیدگی زودهنگام پزشکی می­‌توانند قابل درمان باشند. در مرحله بعد، افراد معمولا از سمعک استفاده می‌کنند.

چرا کم شنوایی باید درمان شود؟

طبق گفته انجمن گفتار زبان و شنوایی آمریکا، اکنون کم شنوایی سومین بیماری مزمن و شایع در بزگسالان است. چنانچه کم شنوایی درمان نشود، ممکن است باعث مشکلات و بیماری‌های جسمی و روحی از قبیل مشکلات شناختی (فراموشی و آلزایمر)، اضطراب و افسردگی شود، همچنین در افراد کم شنوا ممکن است احتمال زمین خوردن و افتادن بیشتر شود.

درمان کم شنوایی حسی‌عصبی

سال‌هاست که محققان در آزمایشگاه‌­های سراسر دنیا برای یافتن درمانی برای کم‌ شنوایی تلاش می‌کنند. آن‌ها به‌ویژه دنبال یافتن درمانی برای کم‌ شنوایی حسی‌عصبی هستند.

درمان کم شنوایی حسی‌عصبی خیلی پیچیده است، اما به علت تحقیقات زیاد در این زمینه آینده روشنی پیش رو است. کم شنوایی حسی‌عصبی در اثر اختلال در گوش داخلی یا عصب شنوایی به وجود می‌آید و به‌طور‌کلی ناشی از آسیب به سلول‌های مویی گوش داخلی است.

ازآنجاکه این سلول‌ها دوباره رشد نمی‌کنند یا خودشان را ترمیم نمی‌کنند و نمی‌توان با دارو یا جراحی آن‌ها را درمان کرد، کم شنوایی حسی‌عصبی شایع‌ترین نوع کم شنوایی دائمی است.

محققان وظیفه پیچیده‌ای برای کشف روشی دارند که بتواند کار سلول‌های مویی و اعصاب شنوایی را انجام دهد یا هنگامی که آن‌ها آسیب دیدند، تاحدی آن‌ها را ترمیم کند یا جایگزین آن‌ها شود. اکنون، همه تحقیقات در زمینه درمان کم شنوایی حسی‌عصبی به جای سلول‌های مویی انسان در حیوانات کوچک از قبیل موش و پرندگان انجام شده است.

تغییرات مربوط به سن که در گوش انسان اتفاق می‌افتد، چالش بزرگی برای محققان است، برای این‌که گوش با گذشت زمان تغییر می‌کند.

از‌آنجاکه کم شنوایی مشکل شایعی در ایالات متحده و کل دنیاست، چندین سازمان و موسسه وظیفه دارند تا درمان کم شنوایی حسی‌عصبی را پیدا کنند. یکی از این سازمان‌ها، قسمتی از دانشکده پزشکی استنفورد (Stanford Initiative to Cure Hearing Loss) است، هدف این سازمان کشف روشی برای ترمیم سلول‌های مویی آسیب‌دیده گوش داخلی و بهبود شنوایی، وزوز گوش و اختلالات تعادل است. آن‌ها روی چهار روش تمرکز کرده‌اند:

1- درمان کم شنوایی با سلول‌ بنیادی

محققان در حال بررسی پتانسیل سلول‌های بنیادی برای رشد و تبدیل شدن به سلول­‌های مویی و عملکردی مانند آن‌ها هستند. دانشمندان وجود سلول­‌های بنیادی را در گوش داخلی موش، جوجه و گورخرماهی کشف کرده‌­اند. سلول­‌های بنیادی می­‌توانند تحت شرایط مناسب به سلول­‌هایی تبدیل شوند که به‌طور قابل توجهی شبیه سلول­‌های مویی هستند. اگرچه هنوز درمانی وجود ندارد، اما نتایجی که تاکنون به‌­دست ­آمده امیدوارکننده است.

محققان در دانشکده پزشکی استنفورد، دانشگاه راتگرز، MIT، بریگهام و بیمارستان زنان و چشم و گوش ماساچوست، همگی در تحقیقات مربوط به سلول­‌های بنیادی و کم ‌شنوایی پیشرفت­‌هایی داشته‌­اند. علاوه بر این، دانشمندان دانشگاه کیوتو در ژاپن تحقیقاتی را انجام داده‌­اند که ممکن است به کم‌ شنوایی و درمان وزوز گوش کمک کند.

در درمان کم شنوایی با سلول‌ بنیادی، احتمال ترمیم سلول‌های آسیب‌دیده یا رشد قسمت جدیدی از سلول‌های مویی فرد مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد. در برخی از افراد، کم شنوایی فقط در فرکانس‌های بالا (صداهای زیر) است، به‌طوری‌که تشخیص گفتار افرادی که صدای زیر دارند مانند صدای کودکان مشکل است. درمان جدید کم شنوایی حسی‌عصبی قصد دارد تا در این افراد سلول‌های مویی آسیب‌دیده را با استفاده از سلول‌های بنیادی دوباره بازسازی کند.

2- ژن درمانی

یکی دیگر از علت‌های اصلی کم شنوایی، اختلات ژنتیکی است که نوزاد با آن به دنیا می‌آید و تشخیص آن در جنین کار سختی است. وقتی فردی با کم شنوایی مادرزادی متولد می‌شود، برای درمان خیلی دیر است (برخلاف کم شنوایی در اثر نویز، که می‌توان از ابتلا به آن پیشگیری کرد).

تحقیقات در زمینه کم شنوایی ژنتیکی نشان داده که علت بیشتر کم شنوایی‌ها (حدود 70%)، جهش ژنتیکی فقط سه ژن است، ژن درمانی قصد دارد روی این سه ژن تحقیق کند. این روش درمانی قصد دارد با استفاده از ژن درمانی، از تاثیر ژن‌های معیوبی که علت ژنتیکی کم شنوایی هستند، جلوگیری کند. به عبارت دیگر، در این روش با دستکاری ژن‌ها از ابتلا به کم شنوایی پیشگیری می‌شود.

3- سلول درمانی

سلول درمانی روی استفاده از دارو (قرص کم شنوایی) برای درمان کم شنوایی بدون سمعک تحقیق می‌کند. چه چیزی به راحتی خوردن قرص باعث بهبود شنوایی می‌شود؟

سومین روش تحقیقی در این زمینه قصد دارد علاوه بر بازگرداندن شنوایی طبیعی و بهبود شنوایی، باعث پیشگیری از کم شنوایی نیز شود. در درمان کم شنوایی هدف نهایی تولید دارویی جدید برای تحریک رشد عصب شنوایی است، همانند قرصی که برای درمان سرما خوردگی استفاده می‌شود.

4- تحریک هدفمند عصب

درحالی‌که ترمیم سلول‌های مویی یکی از گزینه‌های درمانی مناسب است، روش چهارم به دنبال آن است که کاملا سلول‌های مویی را دور بزند و به‌طور مستقیم روی تحریک عصب شنوایی تمرکز کند. تحریک هدفمند عصب قصد دارد با استفاده از عصب‌های شنوایی باعث بهبود شنوایی شود.

به بیان دقیق‌تر، این روش درمانی در نظر دارد سخت‌افزاری تولید کند، که عصب شنوایی را با لیزر تحریک کند. در این روش دیگر نیازی به گوش برای انتقال صدا به عصب نیست، مکانیسمی که اغلب علت اصلی مشکل افراد کم شنوا است.

یکی دیگر از مراکزی که در زمینه درمان کم شنوایی بدون سمعک کار می کند، محققین دپارتمان گوش و حلق و بینی دانشگاه کلمبیا (Columbia University Medical Center) هستند.

دانشمندان این مرکز با استفاده از ژن درمانی سعی می‌کنند تا روشی برای درمان کم شنوایی مادرزادی و ژنتیکی پیدا کنند، به‌طوری‌که کودکانی که با کم شنوایی متولد می‌شوند، با ژن درمانی بتوانند بشنوند. این محققان همچنین روی رشد استخوان مربوط به حلزون گوش (cochlear) مطالعه می‌کنند تا درباره بیماری‌هایی که در اثر رشد ناقص استخوان باعث کم شنوایی می‌شوند، اطلاعات بیشتری بدست آورند.

روش‌هایی که در تحقیقات برای درمان کم شنوایی بدون سمعک استفاده می‌شود، بیشتر روی سلول‌های مویی تمرکز می‌کند، مجموعه‌ای از گیرنده‌های حسی که در گوش داخلی هستند. وظیفه هزاران سلول مویی که در مجرای مارپیچی حلزون گوش داخلی قرار دارند، تبدیل ارتعاشات صوتی به ضربه‌های عصبی (impulse) الکتریکی است. سپس این ایمپالس‌ها از طریق عصب شنوایی به مغز ارسال می‌شوند. در مغز این ایمپالس‌ها، به‌عنوان صدا دریافت و درک می‌شوند.

سایر درمان‌های کم‌ شنوایی

تحقیقات فعال­‌سازی سلول­‌های پیش‌­ساز

شرکت بیوتکنولوژی Frequency Therapeutics در حال توسعه داروی تزریقی به‌نام FX-322 برای درمان کم ‌شنوایی حسی‌عصبی با بازسازی سلول­‌های مویی از طریق فعال­‌سازی سلول­‌های موجود در حلزون گوش است. اصل کار، فعال­‌سازی سلول‌­های پیش‌­ساز نامیده می‌شود که تا حدودی شبیه به تحقیقات سلول­‌های بنیادی است. FX-322 از سلول‌­های پیش­‌ساز برای تولید سلول­‌های مویی داخلی و بازیابی توانایی شنوایی استفاده می‌کند.

شرکت Frequency Therapeutics با اعلامیه­‌ای در 13 فوریه 2023 اعلام می‌کند: تمام تلاش­‌های تحقیق و توسعه را برای یافتن درمانی برای کم ‌شنوایی حسی‌عصبی متوقف کردند.

آن‌ها نتایج کارآزمایی بالینی موسوم به FX-322-208 خود را تجزیه و تحلیل کرده بودند که در آن FX-322 در افراد 18 تا 65 سال مبتلا به کم ‌شنوایی حسی‌عصبی اکتسابی تجویز شده بود.

142 شرکت­‌کننده در این مطالعه حضور داشتند. این مطالعه با کنترل دو سوکور دارونما انجام شد. این بدان معناست که برخی افراد یک دوز از FX-322 را دریافت کردند، در حالی که برخی دیگر به­‌جای آن دارونما دریافت کردند. افراد و کارکنانی که این دوزها را تجویز می­‌کردند، نمی­‌دانستند چه کسی داروی واقعی را دریافت خواهد کرد.

در این مطالعه، محققان توانایی شرکت­‌کنندگان را در تشخیص صحیح گفتار در محیطی آرام قبل و 90 روز پس از دریافت دارو (یا دارونما) اندازه­‌گیری کردند. آن‌ها همچنین تغییرات توانایی تشخیص گفتار در نویز، آستانه شنوایی تُن خالص و کم ‌شنوایی خود ادراک شده را نیز بررسی کردند. متاسفانه، داده­‌ها تفاوتی بین گروه دریافت‌­کننده FX-322 و گروهی که دارونما دریافت کرده بودند، نشان نداد. مطالعه دوسو کور دارای گروه شاهد دارونما نشان می­‌دهد که FX-322 برای درمان کم ‌شنوایی حسی‌عصبی موثر نیست.

در همان روز، Frequency Therapeutics  اعلام کرد که توسعه FX-345 را نیز متوقف خواهد کرد. تفاوت اصلی بین FX-322 و FX-345 این بود که FX-345 نواحی عمیق‌­تر حلزون را مورد هدف قرار می­‌داد. محققان امیدوار بودند آن‌ها را قادر به درمان انواع کم‌ شنوایی حسی‌عصبی، مانند کم‌ شنوایی مرتبط با افزایش سن (پیرگوشی) کند.

چرا دست­یابی به نتیجه در تحقیقات FX-322 این­‌قدر طول کشید؟

شرکت FrequencyTherapeutics قبلا پنج مطالعه بالینی روی FX-322 انجام داده بود و FX-322 امیدوارکننده‌­ترین گزینه برای درمان کم ‌شنوایی در جهان بود. به‌نظر می‌­رسید که طی این دهه درمان کم ‌شنوایی در دسترس عموم قرار گیرد.

Frequency Therapeutics در سال 2014 تاسیس شد، بنابراین طبیعی است که تعجب کنیم که چرا نزدیک به ده سال طول کشید تا بفهمیم FX-322  در درمان کم ‌شنوایی موثر نیست. مسیر معرفی داروی جدید به بازار بسیار طولانی است. داروی FX-322 باید یک­‌سری آزمایشات بالینی را پشت سر بگذارد تا سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) را متقاعد کند که ایمن، قابل‌اعتماد و موثر است.

پیش از مطالعه FX-322-208، FX-322 تحت پنج مطالعه با 193 شرکت‌کننده قرار گرفته بود که بدون هیچ‌گونه عارضه جانبی شدیدی درمان شده بودند. داده‌های سه مورد از مطالعات، بهبود معنی‌داری را در نمرات بازشناسی گفتار نشان دادد:

1. در مارس 2021، Frequency Therapeutics برخی از داده‌­های مطالعاتی امیدوارکننده را منتشر کرد. به شرکت‌­کنندگان یک دوز FX-322 در یک گوش و دارونما در گوش دیگر تزریق شد. 34 درصد از شرکت‌­کنندگان پس از 90 روز پیشرفت‌ قابل­‌توجهی را در امتیاز بازشناسی کلمه در گوش تحت درمان نشان دادند.
2. در مطالعه دیگری که 23 شرکت‌کننده در آن حضور داشتند، 33 درصد از افراد تحت درمان، بهبود 10 درصدی یا بیشتر را در امتیاز بازشناسی کلمه در گوش تحت درمان نشان دادند. سه تفر از هر پنج نفر، 13 تا 21 ماه بعد نیز بهبود معناداری داشند.
3. FX-322 همچنین در افراد مبتلا به کم‌ شنوایی حسی‌عصبی شدید آزمایش شد. در حالی که نتایج بهبود را در امتیاز بازشناسی کلمه نشان ندادند، برخی از شرکت­‌کنندگان در آزمون گفتار در نویز Bamford-Kowla-Bench (BKB-SIN) بهتر عمل کردند.

در حالی که این نتایج امیدوارکننده بود، محققان حدس می‌­زدند که برخی از شرکت‌­کنندگان که مشتاق دریافت داروی آزمایشی بودند، ممکن است در مشکل شنوایی خود اغراق کرده باشند.

داده‌­های منتشرشده در مارس 2021 این حدس را تایید می‌کنند؛ در هر دو گروه دریافت­‌کننده دارو و دارونما، امتیاز بازشناسی کلمه بهبود یافته بود. شرکت‌کنندگان دریافت­‌کننده دارونما عملا FX-322 را دریافت نکرده و به همین دلیل بهبود امتیاز بازشناسی کلمه در این گروه انتظار نمی‌­رفت.

برای کنترل این موضوع، افراد کاندید برای آخرین مطالعه FX-322-208، بایستی طی یک ماه غربالگری شنوایی در سه کلینیک مختلف، نتایج پایدار و یکسانی را نشان می‌­دادند. از طریق این پروتکل بسیار دقیق بود که محققان در نهایت توانستند به این نتیجه برسند که FX-322 در درمان کم ‌شنوایی حسی‌عصبی موثر نیست.

نقش پروتئین GFI1 در ایجاد سلول­‌های مویی جدید

محققان دانشکده پزشکی دانشگاه مریلند (UMSOM) نقش پروتئینی را در رشد سلول‌های مویی جدید شناسایی کردند. نتایج نشان می­‌دهند که در غیاب این پروتئین با نام GFI1، سلول‌­های مویی جنینی نمی‌­توانند به سلول­‌های بالغ و کاربردی تبدیل شوند. ژن­‌های بیان­‌شده توسط این سلول­‌ها احتمالا به سلول‌های نورون مانند تبدیل می­‌شوند. آن‌ها معتقدند زمانی که مسیر پیچیده شنوایی طبیعی شناخته شود، فرصتی برای درمان کم‌ شنوایی پیدا خواهد شد.

نتیجه‌گیری

تا سال 2023، هیچ درمانی برای کم‌ شنوایی حسی‌عصبی کشف نشده است. پروژه­‌های متعددی برای کشف روشی برای درمان کم‌ شنوایی حسی‌عصبی در حال انجام است. داروی FX-322 شرکت Frequency Therapeutics مدت­‌ها کاندیدی امیدوارکننده بود. متاسفانه، کارآزمایی دوسوکور دارای گروه شاهد دارونما نشان داد که FX-322 موثر نیست، بنابراین تحقیق و توسعه آن متوقف شده است.

کم ‌شنوایی همچنان یکی از مشکلات مهم سلامتی است که بیش از 10 درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می‌­دهد، بنابراین محققان به جست­جو برای درمان کم ‌شنوایی ادامه خواهند داد. بااین‌حال، به‌نظر می‌رسد که هیچ درمانی در این دهه در دسترس عموم قرار نخواهد گرفت. پس مراقب سلامت شنوایی خود باشید و اگر مبتلا به کم ‌شنوایی هستید به دنبال درمان‌های دیگری باشید.

تا آن زمان که روش‌های پزشکی نمی‌توانند به درمان کم شنوایی کمک کنند، سمعک‌ و کاشت حلزون گزینه مناسبی برای بسیاری از افراد هستند. سمعک‌ها کم شنوایی را درمان نمی‌کنند، بلکه آن‌ها با تقویت صدا باعث می‌شوند تا شما خیلی بهتر بشنوید و به شما این امکان را می دهند که راحت با دیگران ارتباط برقرار کنید.

سمعک‌ را می‌توان در اندازه‌ و مدل‌های مختلفی تهیه کرد. شما می‌توانید با توجه به نوع و میزان کم شنوایی و همچنین سبک زندگی‌تان از سمعک‌های نامرئی، داخل گوشی یا پشت گوشی استفاده کنید. اکنون، سمعک‌های هوشمند بهترین راه‌حل برای کم شنوایی است.