کم شنوایی پیشرونده (Progressive hearing loss) در کودکان ممکن است با علائمی مبهمی مانند مشکلات رفتاری یا مشکلات گفتاری ظاهر شود. دلایل زیادی برای کم شنوایی حسی‌عصبی یا انتقالی در دوران کودکی وجود دارد، از جمله برخی دارو‌ها، اختلالات عصبی و عفونت‌ها.
اگر مشکوک هستید که شنوایی کودک شما در حال ضعیف شدن است، نگرانی خود را با پزشک اطفال در میان بگذارید. تست شنوایی‌سنجی می‌تواند تعیین کنند که آیا شنوایی کودک شما واقعا کاهش یافته است یا خیر، و اگر جواب مثبت است، برای تعیین علت، آزمایش‌های دیگری را می‌توان انجام داد تا درمان مناسب در اسرع وقت آغاز شود. درمان ممکن است شامل استراتژی‌هایی با هدف بهبود شنوایی (در صورت امکان) و گفتار و همچنین مدیریت علت زمینه‌ای کم شنوایی پیشرونده باشد.
علائم کم شنوایی پیشرونده
کم شنوایی پیشرونده نوعی از کم شنوایی است که با گذشت زمان بدتر می‌شود. بیشتر افراد قادر به تشخیص تغییرات اندک در شنوایی خود نیستند، به‌ویژه کودکان خردسال که ممکن است نتوانند آنچه را که تجربه می‌کنند به زبان بیاورند.
اگر صاحب فرزند هستید، دانستن علائم کم شنوایی پیشرونده در کودکان برای شما مفید است تا در صورت بروز، بتوانید آن‌ها را تشخیص دهید. این علائم شامل موارد زیر می‌باشند:
• وقتی با کودک صحبت می‌شود، پاسخی نمی‌دهد، به‌ویژه زمانی که نمی‌تواند گوینده را ببیند
• عدم واکنش به صدا‌ها
• افزایش صدای تلویزیون و دیگر وسایل صوتی
• عدم فهم آموزش‌ها در مدرسه
• مشکلات رفتاری و مشکل در برقراری روابط
• ناامیدی یا آشفتگی
• واژگان محدود با توجه به سن کودک
• الگوی گفتار ویا زبان غیرمعمول
• چالش‌های یادگیری
• شکایت از نقص شنوایی یا صدای زنگ در گوش
• گیجی
• درد گوش یا سردرد
دلایلی برای این علائم وجود دارد که کم شنوایی تنها یکی از آن‌هاست. کودکانی که هر یک از این علائم را تجربه کرده و بروز می‌دهند، ممکن است در کنار کم شنوایی، مشکل دیگری (مانند عفونت) نیز داشته باشند یا حتی ممکن است اصلا مشکل شنوایی نداشته باشند.
علل و عوامل خطر کم شنوایی پیشرونده
علل مختلفی برای کم شنوایی پیشرونده در دوران کودکی وجود دارد، از جمله عفونت‌ها، ناهنجاری‌های مادرزادی، اختلالات عصبی، تومور‌ها، سموم، دارو‌ها، تروما و آسیب عصبی. کودک شما ممکن است از لحاظ ژنتیکی مستعد ابتلا به کم شنوایی باشد.
نوزادانی که نارس یا با وزن کم به‌دنیا می‌آیند در معرض ابتلا به کم شنوایی پیشرونده هستند. اگر مادری در دوران بارداری عفونت‌های خاصی داشته باشد، این مشکل ممکن است منجر به کم شنوایی پیشرونده در کودک وی شود.
کم شنوایی دوران کودکی ممکن است پیشرونده باشد، زیرا هرگونه آسیب به ساختار‌هایی که شنوایی را کنترل می‌کنند ممکن است در طول زمان بدتر شود. علاوه بر این، زمانی که شنوایی کودک در حال رشد است، اختلال ممکن است مانع از رشد طبیعی شنوایی شود.
بیماری‌های ژنتیکی و رشدی
عوامل وراثتی ممکن است منجر به کم شنوایی پیشرونده در دوران کودکی شوند. برای مثال، جهش ژن کانکسین ۲۶ (connexin ۲۶) و ژن PRPS۱ با کم شنوایی مرتبط است.
مشکلات ژنتیکی مانند سندرم پندرد (Pendred)، سندرم آلپورت (Alport)، سندرم ترنر (Turner) و سندرم آشر (Usher) با کم شنوایی پیشرونده دوران کودکی مرتبط هستند. مشکلات مادرزادی (در بدو تولد) مانند سندرم موندینی (Mondini) و ناهنجاری گوش داخلی نیز ممکن است منجر به کم شنوایی پیشرونده شوند.
عفونت
نوزادان ممکن است با عفونت‌هایی متولد شوند که از مادر به جنین انتقال یافته‌اند. چندین عفونت، مانند توکسوپلاسموز، سفلیس، و ویروس زیکا ممکن است باعث کم شنوایی شوند که در دوران نوزادی شروع می‌شود و ممکن است در دوران کودکی پیشرفت کند.
برخی از عفونت‌های دوران کودکی، مانند ویروس سیتومگالوویروس (CMV)، سرخجه و واریسلا (ویروسی که باعث آبله‌مرغان می‌شود) نیز ممکن است باعث کم شنوایی شوند.
آسیب به گوش و اعصاب
صدمات وارده به گوش یا اعصابی که مربوط به شنوایی هستند، در هر سنی ممکن است باعث کم شنوایی پیشرونده شود.
تروما، تومور‌های مغزی و بیماری‌های عصبی ممکن است در روند طبیعی که مغز با آن صدا‌ها را تشخیص داده و تشخیص می‌دهد، تداخل ایجاد کنند.
علاوه‌بر این، برخی دارو‌ها که به‌عنوان دارو‌های اتوتوکسیک شناخته می‌شوند، ممکن است به اعصاب کنترل‌کننده شنوایی آسیب بزنند. از جمله این دارو‌ها می‌توان به آسپرین، عوامل شیمی درمانی و آنتی‌بیوتیکی قوی به‌نام جنتامایسین اشاره کرد.
تشخیص کم شنوایی پیشرونده
کمیته مشترک شنوایی نوزادان توصیه می‌کند که کودکانی که هر یک از عوامل خطر شناخته‌شده برای کم شنوایی پیشرونده را دارند باید پیش از ۳ سالگی شنوایی آن‌ها مورد ارزیابی قرار گیرد، حتی اگر نتایج غربالگری شنوایی نوزادان (که به بیشتر نوزادان قبل از ترک بیمارستان داده می‌شود) طبیعی باشد. دلیل این امر این است که کودک ممکن است در بدو تولد دچار کم شنوایی خفیف غیرقابل تشخیص باشد که با گذشت زمان بدتر شود.
اگر شما یا فرزندتان مشکوک به کم شنوایی هستید، پزشک اطفال باید تاریخچه پزشکی کامل بگیرد و معاینات فیزیکی از جمله معاینه گوش را انجام دهد و ممکن است کودک شما را برای بررسی تخصصی‌تر به شنوایی‌شناس ارجاع دهد. اگر فرزند شما عوامل خطر برای کم شنوایی پیشرونده را داشته باشد، ممکن است پزشک انجام غربالگری را هر چند ماه یک‌بار توصیه کند.
نوع تست‌های شنوایی کودکان به سن، سلامت و رشد کودک بستگی دارد. آزمایشات زیر ممکن است برای ارزیابی شنوایی کودک شما انجام شود:
• تست شنوایی رفتاری: در نوزادان و کودکان، شنوایی‌شناس پاسخ کودک به صدا‌ها را در فرکانس‌های مختلف آزمایش می‌کند تا ببیند آیا کودک با حرکت چشم‌ها یا چرخاندن سر پاسخ می‌دهد یا خیر. در کودکان بزرگتر، آزمون‌های شنوایی رفتاری ممکن است شامل بازی‌هایی باشد که در آن کودک در پاسخ به صدا حرکت می‌کند یا دست را بالا می‌برد.
• تست پاسخ شنوایی ساقه مغز (ABR): این تست، شنوایی را با اندازه‌گیری پاسخ عصب به صدا با استفاده از گوشی‌ها و الکترود‌های کوچک بررسی می‌کند. این آزمایش را می‌توان در هر سنی انجام داد، اما کودک باید بی‌حرکت باشد. نوزادان ممکن است در طول آزمایش بخوابند و بچه‌های بزرگتر، ممکن است مثلا با نگاه کردن به کتاب یا انجام بازی، آرام بنشینند. نوزادان بالای ۶ ماه و کودکان خردسالی که از نظر رشدی قادر به نشستن نیستند باید برای تست ABR داروی خواب‌آور مصرف کنند.
• تست پاسخ حالت پایدار شنوایی (ASSR): گاهی‌اوقات این تست همراه با تست ABR انجام می‌شود، که هدف آن تعیین سطح کم شنوایی است. تست ASSR معمولا زمانی انجام می‌شود که کودک داروی خواب‌آور مصرف کرده است.
• تست پتانسیل برانگیخته شنوایی مرکزی (CAEP): برای بررسی این‌که آیا مسیر‌های ساقه مغز به قشر شنوایی به‌درستی کار می‌کنند یا خیر، مورد استفاده قرار می‌گیرد، در این آزمایش از گوشی‌ها و الکترود‌های کوچک استفاده می‌شود.
• تست گسیل‌های صوتی گوش (OAE): از پروب (probe) مخصوص کوچکی برای ثبت انعکاس صدای ضربان‌دار در مجرای گوش استفاده می‌شود تا مشخص شود سلول‌های مویی خارجی در گوش داخلی به‌درستی کار می‌کنند یا خیر. این تست بسیار سریع است و اغلب در بیمارستان‌ها برای غربالگری نوزادان استفاده می‌شود.
• تست تمپانومتری: این تست حرکت پرده گوش را بررسی می‌کند و برای شناسایی مشکلات گوش میانی مانند جمع شدن مایع در پشت پرده گوش مفید است. این کار همراه با معاینه اتوسکوپی پرده گوش انجام می‌شود.
• تست رفلکس عضلانی گوش میانی (MEMR): در این آزمایش، پروب پلاستیکی نرمی در مجرای گوش قرار می‌گیرد و یک‌سری صدا‌های بلند برای بررسی رفلکسی که گوش را در برابر صدا‌های بلند محافظت می‌کند، ارسال می‌شود. این آزمایش گاهی‌اوقات در حالی که کودک خواب است انجام می‌شود.
آزمون‌های تکمیلی
ممکن است کودک شما برای شناسایی علت کم شنوایی پیشرونده به آزمایش‌های تشخیصی بیشتری نیاز داشته باشد. این آزمایش‌ها بر اساس تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی کودک مشخص می‌شوند. برای مثال، اگر کودک شما جوش، تب یا سفتی گردن دارد، آزمایش خون یا استخراج مایع مغزی‌نخاعی ممکن است برای شناسایی عفونت انجام شود.
هنگامی که سابقه خانوادگی کم شنوایی پیشرونده در دوران کودکی وجود دارد، آزمایشات ژنتیک ممکن است مفید باشد. اگر گوش داخلی غیرطبیعی به‌نظر برسد، ممکن است فرزند شما به آزمایش‌های تصویربرداری مانند توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) نیاز داشته باشد.
درمان کم شنوایی پیشرونده
درمان کم شنوایی در کودکان مبتلا به کم شنوایی پیشرونده معمولا توسط تیمی از متخصصان شامل شنوایی‌شناس که به مشکلات شنوایی می‌پردازد و آسیب‌شناس گفتار و زبان که با کودک برای بهبود مهارت‌های ارتباطی، گفتار و بیان کار می‌کند، انجام می‌شود.
کودکان مبتلا به کم شنوایی باید از سمعک استفاده کنند. سمعک انواع مختلفی دارد که با توجه به نوع و میزان کم شنوایی و دیگر عوامل برای کودک شما تجویز می‌شود.
گاهی‌اوقات، دستگاه کاشت حلزون شنوایی می‌تواند به بهبود عملکرد شنوایی کودک و جلوگیری از بدتر شدن آن کمک کند. در برخی موارد، مانند زمانی که کودک تومور دارد، برداشتن تومور ممکن است شنوایی را بهبود بخشد.
به‌طور مشابه، برخی از نقایص آناتومیکی را می‌توان با جراحی اصلاح کرد، که ممکن است از پیشرفت کم شنوایی جلوگیری کند یا حتی شنوایی را بهبود بخشد.
اگر کودک شما عفونت دارد، معمولا به درمان ضدمیکروبی نیاز است. اگرچه ممکن است شنوایی را بهبود نبخشد، ریشه‌کن کردن عفونت می‌تواند در برخی موارد از پیشرفت کم شنوایی جلوگیری کند.
اگر تشخیص داده شود که خانمی باردار مبتلا به عفونت است، مادر و نوزاد ممکن است با دارو‌های ضدمیکروبی درمان شوند تا از آسیب به نوزاد جلوگیری شود.
خلاصه
اگر فکر می‌کنید که شنوایی کودک شما بدتر شده است، بسیار مهم است که کودک را نزد متخصص شنوایی ببرید تا گوش و شنوایی کودک را معاینه و آزمایش کند. در صورت وجود کم شنوایی از سمعک یا دیگر دستگاه‌های کمک شنوایی و همچنین خدمات حمایتی یا برنامه‌های آموزشی موجود برای کودک خود استفاده کنید. اگرچه ممکن است مسیر پیش رو آن چیزی نباشد که شما برای فرزندتان در نظر گرفته‌اید، اما همکاری با والدین باتجربه و متخصصان می‌تواند به شما کمک کند تا به سمت جلو حرکت کنید.
