سرگیجه چیست؟ انواع و درمان سرگیجه کدام است

 

به احساس چرخش دورانی سرگیجه (Vertigo) می‌گویند. آن حسی است که شما یا محیط اطراف شما در حال حرکت هستید یا می‌چرخید.

سرگیجه بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای (symptom) از یک بیماری است. این نشانه طیف وسیعی از بیماری‌ها را در بر می‌گیرد. آن اغلب وقتی اتفاق می‌افتد که مشکلی در گوش داخلی، مغز یا مسیر عصب وجود داشته باشد.

سرگیجه ممکن است موقتی یا طولانی مدت باشد. آن ممکن است ناگهانی باشد و چند ثانیه ادامه پیدا کند، یا ممکن است خیلی بیشتر طول بکشد. اگر سرگیجه شدید دارید ممکن است علائم شما ثابت باشد و برای چند روز طول بکشد، و زندگی طبیعی شما را دچار اختلال کند.

سرگیجه ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، اما در افراد 65 سال به بالا شایع است. درمان سرگیجه به علت و شدت نشانه‌های آن بستگی دارد.

سرگیجه چیست؟

سرگیجه احساس چرخش دورانی است، گویی اتاق یا محیط اطراف در حال چرخش در اطراف شخص است. بسیاری از افراد از این اصطلاح برای توصیف ترس از ارتفاع استفاده می‌کنند، اما این توصیف صحیح نیست.

سرگیجه اغلب با نگاه کردن از ارتفاع زیاد همراه است، اما معمولاً به هرگونه گیجی موقت یا مداوم که به دلیل مشکل در گوش داخلی یا مغز رخ می‌دهد، اشاره دارد.

سرگیجه معمولا ناشی از اختلال در گوش داخلی یا مغز است. برخی به‌اشتباه تصور می‌کنند که سرگیجه ناشی از  اختلال یا عفونت گوش میانی است، درصورتی‌که وظیفه گوش میانی انتقال صدا از گوش خارجی به گوش داخلی است و در تعادل نقشی ندارد.

علائم سرگیجه

فرد مبتلا به سرگیجه احساس می‌کند که سر یا محیط اطراف خود در حال حرکت یا چرخیدن است. سرگیجه یک علامت است، اما می‌تواند در کنار علائم دیگر نیز ایجاد شود یا رخ دهد.

این علائم شامل:

• مشکلات تعادلی
• سبکی‌سر
• احساس بیماری حرکتی (motion sickness)
• تهوع و استفراغ
• صدای زنگ در گوش، که وزوز گوش نامیده می‌شود
• احساس پُری در گوش
• سردرد
• نیستاگموس، که در آن چشم‌ها به‌طور غیرارادی حرکت می‌کنند، معمولاً از یک طرف به طرف دیگر

 

علل سرگیجه

بیماری‌های مختلفی می‌توانند باعث سرگیجه شوند، این اختلال معمولاً ناشی از عدم تعادل در گوش داخلی یا مشکلی در سیستم عصبی مرکزی (CNS) است.

بیماری‌هایی که می‌توانند منجر به سرگیجه شوند شامل موارد زیر است.

لابیرنتیت (Labyrinthitis)

این اختلال می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که عفونت باعث التهاب لابیرنت گوش داخلی شود. در این ناحیه عصب دهلیزی‌حلزونی (vestibulocohlear) قرار دارد.

این عصب اطلاعاتی را درباره حرکت سر، موقعیت و صدا به مغز می‌فرستد.

علاوه بر گیجی همراه با سرگیجه، فرد مبتلا به لابیرنتیت ممکن است دچار کم شنوایی، وزوز گوش، سردرد، درد گوش و تغییر در بینایی شود، لذا در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک برای درمان کم شنوایی به پزشک مراجعه نمایید.

نوریت وستیبولار (Vestibular neuronitis)

عفونت باعث نوریت وستیبولار می‌شود که التهاب عصب دهلیزی است. شبیه به لابیرنتیت است، اما بر شنوایی فرد تأثیر نمی‌گذارد. نوریت وستیبولار سرگیجه‌ای ایجاد می‌کند که ممکن است همراه با تاری دید، حالت تهوع شدید یا احساس عدم تعادل باشد.

کلستاتوم (Cholesteatoma)

این بیماری رشد غیرطبیعی پوست در گوش میانی است، که معمولاً به دلیل عفونت مکرر ایجاد می‌شود. هما‌‌ن‌طور که در پشت پرده گوش رشد می‌کند، می‌تواند به ساختارهای استخوانی گوش میانی آسیب برساند و منجر به کم شنوایی و گیجی شود.

بیماری منییر (Meniere’s disease)

اختلال در فشار مایعات گوش داخلی می‌تواند منجر به حملات سرگیجه همراه با زنگ زدن در گوش (وزوز گوش) و کم شنوایی شود. این بیماری معمولا در افراد بین 40 تا 60 سال بیشتر دیده می‌شود.

موسسه ملی ناشنوایی و سایر اختلالات ارتباطی (NIDCD) آمریکا تخمین می‌زند که در ایالات متحده اکنون 615،000 مبتلا به بیماری منییر هستند، و پزشکان هر ساله حدود 45،500 مورد جدید را تشخیص می‌دهند.

علت دقیق آن مشخص نیست، اما ممکن است ناشی از انقباض رگ‌های خونی، عفونت ویروسی یا واکنش خودایمنی باشد. همچنین ممکن است یک عامل ژنتیکی وجود داشته باشد.

سرگیجه وضیعتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV)

گوش داخلی شامل قسمت‌هایی به نام اندام‌های اوتولیت (otolith) است که حاوی مایعات و ذرات بلورهای کربنات کلسیم است.

در سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم، این بلورها کنده می‌شوند و در مجاری نیم‌دایره‌ای قرار می‌گیرند. در آن‌جا، هر بلور رهاشده وقتی که حرکت می‌کند، سلول‌های موئی داخل مجاری نیم‌دایره‌ای را تحریک می‌کند.

در نتیجه، مغز اطلاعات نادرست در مورد موقعیت فرد دریافت می‌کند و سرگیجه چرخشی اتفاق می‌افتد. افراد معمولاً دوره‌هایی از سرگیجه را تجربه می‌کنند که کمتر از 60 ثانیه طول می‌کشد، اما حالت تهوع و سایر نشانه‌ها نیز ممکن است رخ دهد.

سایر عوامل

سرگیجه همچنین ممکن است ناشی یا مرتبط با موارد زیر باشد:

• سردردهای میگرنی
• ضربه یا آسیب به سر
• جراحی گوش
• فیستول پری‌لنف (perilymphatic fistula)، پارگی در یک یا هر دو غشای جداکننده گوش میانی و داخلی که باعث نشت مایعات گوش داخلی به گوش میانی می‌شود
• زونا داخل یا اطراف گوش (هرپس ‌زوستر گوش)
• بیماری اتواسکلروز، مشکل استخوانچه‌های گوش میانی است که باعث کم شنوایی می‌شود
• سیفلیس
• آتاکسی (ataxia)، که منجر به ضعف عضلات می‌شود
• سکته مغزی یا یک حمله ایسکمی گذرا که گاهی‌اوقات آن را سکته مغزی خفیف می‌نامند
• بیماری مخچه یا ساقه مغز
• آکوستیک نوروما، رشد خوش‌خیم که در عصب دهلیزی-حلزونی مجاور گوش داخلی ایجاد می‌شود
• بیماری مالتیپل اسکلروز (MS)

همچنین استراحت طولانی مدت در تختخواب و استفاده از برخی داروها می‌تواند منجر به سرگیجه شود.

سرگیجه در دوران بارداری

حالت تهوع و سرگیجه از مشکلات شایع در دوران بارداری است. به نظر می‌رسد تغییرات هورمونی نقش داشته باشند، به علت این‌که این تغییرات بر مایعات بدن تأثیر می‌گذارند.

تغییر در مایعات در گوش داخلی می‌تواند منجر به علائم زیر شود:

• سرگیجه
• بی‌ثباتی همراه با عدم تعادل
• وزوز گوش و مشکلات شنوایی
• احساس پُری در گوش

در مطالعه‌ای که در سال 2010 انجام شد، 82 زن در دوران بارداری مورد مطالعه قرار گرفتند. بیش از نیمی از آن‌ها گزارش کردند که در طی سه ماهه اول سرگیجه داشتند، در حالی که یک سوم گزارش کردند که در 3 ماهه سوم سرگیجه داشتند.

حالت تهوع در تمام دوران بارداری شایع است، اما در طی دوران بارداری تمایل به کاهش دارد. بسیاری از زنان در این بررسی حالت تهوع را به سرگیجه ارتباط دادند. مشکلات تعادل نیز متداول بود، اما این روند در طول سه ماهه دوم و سوم وخیم‌تر می‌شد.

محققان اظهار داشتند که در دوران بارداری، تغییرات هورمونی باعث ایجاد تغییراتی در گوش داخلی می‌شود. آن‌ها پیشنهاد کردند که با گذشت زمان، فرد به تعادل جدید در گوش عادت می‌کند و علائم تهوع و سرگیجه بهبود می‌یابد.

بدتر شدن مشکلات تعادل می‌تواند ناشی از تغییر در وزن بدن و وضعیت بدنی در دوران بارداری باشد.

در سال 2017 دانشمندان تحقیقاتی را منتشر کردند که شامل چهار مطالعه موردی بود. محققان اظهار داشتند که تغییرات هورمونی ممکن است در دوران بارداری منجر به سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم شود و استروژن به‌طور خاص ممکن است نقشی داشته باشد.

درمان دارویی ممکن است برای کاهش حالت تهوع، سرگیجه و سایر علائم مربوط به سرگیجه در دوران بارداری وجود داشته باشد، اما باید در این موارد با پزشک خود مشورت کنید.

آیا سرگیجه ارثی است؟

سرگیجه لزوماً ارثی نیست، اما معمولاً نشانه‌ای از بیماری‌ها و سندرم‌های مختلف است.

به نظر می‌رسد برخی از این موارد شامل عوامل ژنتیکی خاصی است و ممکن است در خانواده‌ها رخ دهد. اگر فردی سرگیجه مکرر داشته باشد ، ممکن است عامل ارثی یا ژنتیکی وجود داشته باشد.

دانشمندان در حال بررسی مشخصات ژنتیکی بیماری‌های مختلفی هستند که سرگیجه را شامل می‌شود.

نمونه‌هایی از بیماری‌هایی که می‌توانند باعث سرگیجه شوند و به نظر می‌رسد عوامل ژنتیکی را درگیر می‌کند عبارتند از:

• آتاکسی اپیزودیک خانوادگی
• سرگیجه میگرنی
• کم‌کاری دوطرفه دهلیزی
• بیماری منییر خانوادگی

پزشک ممکن است از فردی که دارای سرگیجه است در مورد تاریخچه پزشکی خانواده سوال کند.

درمان سرگیجه

بعضی از انواع سرگیجه بدون درمان برطرف می‌شوند، اما هر گونه مشکل اساسی ممکن است نیاز به پیگیری پزشکی داشته باشد.

به عنوان نمونه، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک برای عفونت باکتریایی یا داروهای ضدویروسی برای زونا تجویز کند.

داروهایی در دسترس هستند که می‌توانند برخی از علائم را تسکین دهند. این داروها شامل آنتی‌هیستامین‌ها و ضدتهوع‌ها به منظور کاهش بیماری حرکت و حالت تهوع هستند. اگر سایر روش‌های درمانی مؤثر نباشد ممکن است عمل جراحی ضروری باشد.

درمان بیماری منییر

پزشک ممکن است برای مبتلایان به منییر، دارو تجویز کند. این موارد ممکن است شامل مكلزینین (meclizine)، گلیكوپیرولات (glycopyrrolate) یا لورازپام (lorazepam) باشد كه می‌تواند به رفع سرگیجه كمك كند.

گزینه‌های دیگر عبارتند از:

• محدود کردن نمک و مصرف داروی ادرارآور برای کاهش حجم مایعات
• اجتناب از مصرف کافئین، شکلات، الکل و سیگار کشیدن
• اگر سایر درمان‌ها جواب نداد، عمل جراحی برای رفع فشار کیسه آندولنفاتیک یا برش عصب دهلیزی

بیماران قبل از هرگونه اقدام درمانی باید درمورد روش‌های درمانی جایگزین با پزشک متخصص گوش و حلق و بینی خود مشورت کنند.

 

اقدامات احتیاطی

کسی که سرگیجه یا انواع دیگری از گیجی را تجربه می‌کند، نباید از نردبان استفاده کند یا رانندگی کند. آهسته بلند شدن ممکن است مشکل را کاهش دهد. افراد همچنین باید هنگام نگاه به سمت بالا مراقب باشند و تغییرات ناگهانی در وضعیت سر ایجاد نکنند.

درمان‌های خانگی سرگیجه

اقداماتی وجود دارد که فرد می‌تواند در خانه برای کمک به برطرف کردن سرگیجه و محدود کردن تأثیر آن بر زندگی روزانه انجام دهد.

تغییر سبک زندگی

مراحل زیر می‌تواند به کاهش تأثیر سرگیجه کمک کند:

• هنگامی که چرخش شدید است در یک اتاق آرام و تاریک دراز بکشید
• به محض احساس سرگیجه بنشینید
• اگر می‌دانید حرکتی معمولاً باعث ایجاد علائم می‌شود، آن را به آرامی انجام دهید. مانند بلند شدن، نگاه کردن به سمت بالا یا چرخاندن سر
• برای برداشتن چیزی به جای خم شدن بیش از حد، روی زانو بنشینید
• خوابیدن روی دو یا چند بالش
• هنگام برخاستن در شب نور کافی باشد
• اگر سرگیجه بر توانایی شما در راه رفتن یا احساس تعادل تأثیر می‌گذارد، از عصا برای جلوگیری از افتادن و صدمات جدی استفاده کنید.

برخی داروهای گیاهی نیز به بهبود علائم سرگیجه کمک می‌کنند:

• فلفل قرمز
• زردچوبه
• جینکو بیلوبا (ginkgo biloba)
• ریشه زنجبیل
• Gongjin-dan

شواهد کافی وجود ندارد که تأیید کند که داروهای گیاهی می‌توانند سرگیجه را تسکین دهند. با‌این‌حال، یک مطالعات بالینی اکنون برای بررسی اثرات Gongjin-dan در حال انجام است.

مطالعه‌ای در سال 2015 نشان داد که 30 دقیقه طب سوزنی در 60 نفر که با گیجی و سرگیجه به اورژانس مراجعه کرده‌اند، باعث کاهش علائم می‌شود. با این وجود، تحقیقات بیشتری برای تأیید اثربخشی این روش درمانی ضروری است.

افراد قبل از استفاده از هر روش درمانی جایگزین باید از پزشک خود سؤال کنند. در صورت شروع ناگهانی سرگیجه یا بدتر شدن آن، باید به پزشک معالج مراجعه کنند، زیرا ممکن است بیماری زمینه‌ای که علت اصلی سرگیجه است، نیاز به درمان داشته باشد.

تمرینات توانبخشی

تمرینات توانبخشی در بعضی موارد می‌تواند به تسکین علائم کمک کند.

مانور اپلی (Epley) برای سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم

اگر سرگیجه ناشی از سرگیجه وضیعتی خوش‌خیم ( BPPV) باشد، ممکن است تکنیکی به نام مانور اپلی کمک کند.

این مانور قصد دارد تا ذرات کربنات کلسیم را از مجاری نیم‌دایره‌ای به اندام‌های اوتولیت برگرداند، جایی که احتمال بروز علائم در گوش داخلی کمتر است.

برای سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم گوش داخلی چپ مراحل زیر را انجام دهید:

1. روی تخت بنشینید و بالش را در پشت بدن قرار دهید.
2. سر را 45 درجه به سمت چپ بچرخانید.
3. سر را در حالت ایستاده قرار دهید، با شانه‌ها روی بالش دراز بکشید تا سر کمی خم شود و تخت را لمس کند. 30 ثانیه نگه‌دارید.
4. سر را به 90 درجه به سمت راست بچرخانید و 30 ثانیه نگه‌دارید.
5. بدن و سر را در موقعیت‌های فعلی خود، 90 درجه به راست بچرخانید. 30 ثانیه نگه‌دارید.
6. به آرامی بنشینید و پاها را در سمت راست تخت پایین بیاورید.
7. چند دقیقه در‌حالی‌که گوش داخلی سازگاری را انجام می‌دهد‌، نگه‌دارید.

برای سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم گوش داخلی راست، جهت چرخش سر و بدن و همچنین سمت تختخوابی که فرد در انتها روی آن قرار دارد، مخالف متن بالا است.

تمرینات توانبخشی برندت-داروف

این تمرینات ممکن است به جابجایی بلورهای رهاشده که منجر به سرگیجه می‌شود، کمک کند. ممکن است برای برخی از افراد این تمرین راحت‌تر از مانور اپلی باشد.

فرد باید به مدت 2 هفته هر روز صبح، بعدازظهر و عصر 5 مرتبه مراحل زیر را تکرار کند.

1. روی لبه تخت بنشینید.
2. بدون ایجاد ناراحتی، سر را 45 درجه به سمت چپ بچرخانید.
3. در سمت راست بدن خود دراز بکشید.
4. به مدت 30 ثانیه یا تا زمانی که سرگیجه متوقف شود، نگه‌دارید.
5. بنشینید و سر را به حالت مرکزی برگردانید.
6. سر را 45 درجه به سمت راست بچرخانید و سپس در سمت چپ دراز بکشید.
7. به مدت 30 ثانیه یا تا زمانی که سرگیجه متوقف شود، نگه‌دارید.
8. بنشینید و سر را به مرکز برگردانید.

اگر این تمرینات علائم را برطرف نکرد، به پزشک مراجعه کنید.

انواع سرگیجه

سرگیجه انواع مختلفی دارد که علت آن‌ها نیز متفاوت است.

سرگیجه محیطی (Peripheral vertigo)

حدود 80٪ موارد از این نوع هستند. سرگیجه محیطی معمولاً از مشکلات گوش داخلی ناشی می‌شود.

اندام‌های ریزی در گوش داخلی با ارسال پیام از طریق سیگنال‌های عصبی به مغز به نیروی جاذبه و موقعیت فرد پاسخ می‌دهند. این روند افراد را قادر می‌سازد هنگام ایستادن، تعادل خود را حفظ کنند.

تغییر در این سیستم می‌تواند سرگیجه ایجاد کند. سرگیجه وضیعتی خوش‌خیم و التهاب دلایل شایع است. از دیگر دلایل آن می‌توان به بیماری منییر و آکوستیک نوروما اشاره کرد.

سرگیجه مرکزی (Central vertigo)

سرگیجه مرکزی با مشکلات سیستم عصبی مرکزی (CNS) مرتبط است. تقریباً 20٪ موارد از این نوع هستند.

این بیماری معمولاً در یکی از مناطق زیر اختلال ایجاد می‌کند:

• ساقه مغز
• مخچه

علل احتمالی آن عبارتند از: میگرن وستیبولار، میلین‌زدایی (demyelination) و تومورهای که ناحیه یا مناطق سیستم عصبی مرکزی را درگیر می‌کند.

تشخیص سرگیجه

پزشک سعی خواهد کرد بفهمد چه چیزی باعث سرگیجه می‌شود. او ابتدا فرد را معاینه می‌کند و می‌پرسد که احساس سرگیجه چه احساسی ایجاد می‌کند.

همچنین پزشک در مورد سوابق پزشکی بیمار، از جمله سابقه سردرد میگرنی یا آسیب‌دیدگی اخیر در سر یا عفونت گوش، سؤال خواهد کرد.

آزمون نیستاگموس

پزشک همچنین ممکن است سعی در تحریک نیستاگموس کند، زیرا این امر می‌تواند با سرگیجه اتفاق بیفتد. نیستاگموس حالتی است که در آن چشم‌ها به‌طور غیرارادی حرکت می‌کنند، معمولاً از یک طرف به طرف دیگر.

حرکت چشمی مشابه وقتی اتفاق می‌افتد که سعی کنید چشم خود را بر روی یک موقعیت ثابت کنید، درحالی‌که به چیزی نگاه می‌کنید که به سرعت می‌گذرد، به عنوان مثال وقتی از پنجره قطار خارج را نگاه می‌کنید.

برای بررسی وجود نیستاگموس، پزشک ممکن است مانور زیر را انجام دهد:

1. پزشک به سرعت بیمار را از حالت نشسته به حالت درازکش روی نیمکت معاینه قرار می‌دهد.
2. قبل از این مانور سریع، سر چرخانده شده و 45 درجه به سمت طرف درگیر نگه داشته می‌شود، و در انتهای آن، بیش از انتهای نیمکت، سر 30 درجه پایین‌تر از وضعیت افقی بقیه بدن قرار می‌گیرد.

اگر بیمار مدت کوتاهی سرگیجه را تجربه کند، و اگر پزشک حرکات خاص چشم (نیستاگموس) را مشاهده کند، ممکن است نشان‌دهنده این باشد که بیمار سرگیجه دارد.

این بررسی با تعدادی آزمایش انجام می‌شود، از جمله:

• الکترونیستاگموگرافی (ENG): این آزمون به طور الکترونیکی نیستاگموس را ثبت می‌کند. بیمار هدستی را روی چشم‌هایش قرار می‌دهد تا الکترودها اطراف چشم او قرار بگیرند. سپس دستگاه حرکات چشم را اندازه‌گیری می‌کند.
• ویدئونیستاگموگرافی (VNG): این فن‌آوری جدیدتر است، با این آزمون ثبت ویدئویی نیستاگموس امکان‌پذیر است.

فرد مبتلا به سرگیجه عینک مخصوص که دارای دوربین فیلمبرداری است، را روی چشم‌هایش قرار می‌دهد. حرکات چشم افقی، عمودی و چرخشی چشم با استفاده از نور مادون قرمز ثبت می‌شود. کامپیوتر داده‌های جمع‌آوری شده را تجزیه و تحلیل می‌کند.

آزمون ضربه‌ی سر (The head impulse)

از بیمار خواسته می‌شود درحالی‌که سر را به سرعت به یک طرف حرکت می‌دهد، نگاه خود را بر روی نوک بینی پزشک ثابت کند.

اگر بیمار بتواند در طول این حرکت چشم خود را روی بینی پزشک نگه‌دارد، آزمایش منفی است. علت این مشکل گوش داخلی نیست، بنابراین پزشک ممکن است آزمایشاتی را انجام دهد تا ببیند آیا این علائم ناشی از مشکل سیستم عصبی مرکزی مانند تنگ شدن رگ‌های خونی یا لخته شدن خون در مغز است.

در مواردی که بیمار نتواند در حین حرکت سریع سر، چشم را روی بینی پزشک نگه‌دارد، نتیجه مثبت است. بیمار به سرعت چشم خود را به عقب می‌اندازد تا بینی را نگاه کند.

با تعیین این‌که آیا این اثر در هنگام جابجایی سر به سمت چپ یا راست دیده می‌شود، در صورت وجود اختلال در عملکرد دهلیزی، ممکن است به پزشک در تشخیص این‌که گوش داخلی کدام طرف تحت تاثیر قرار گرفته، کمک کند. بااین‌حال، نتیجه مثبت ممکن است به دلیل مشکل سیستم عصبی مرکزی باشد.

آزمون رومبرگ (Romberg)

پزشک از فرد می‌خواهد که در جای خود با دست‌ها در پهلوها و پاها کنار هم بایستد و از او می‌خواهد که چشم‌های خود را ببندند. اگر فرد با بستن چشم خود ناپایدار شود، این می‌تواند نشانه مشکل سیستم عصبی مرکزی (CNS) باشد.

تست فوکودا-آنتنبرگر (Fukuda-Unterberger)

پزشک از فرد درخواست می‌کند تا 30 ثانیه با چشمان بسته خود در محل قدم بزند. اگر به یک طرف بچرخد، ممکن است ضایعه‌ای را در لابیرنت گوش داخلی نشان دهد، که می‌تواند باعث سرگیجه محیطی شود.

بسته به نتایج این آزمایشات و آزمایشات دیگر، پزشک ممکن است برای بدست آوردن جزئیات بیشتر، سی‌تی اسکن (CT scan) یا اِم‌آر‌آی (MRI) را توصیه کند.

به نظر شما آیا سمعک باعث سرگیجه می‌شود؟ برای اطلاع بیشتر این مقاله را مطالعه نمایید.