سرگیجه یا احساس چرخش و گیجی می‌تواند فعالیت‌های فرد را محدود کرده و احساس بیماری در فرد ایجاد کند. اگرچه دارو برای درمان سرگیجه در دسترس است، اما مصرف آن همیشه لازم نیست، به‌ویژه وقتی درمان‌های طبیعی می‌توانند به‌خوبی و بدون عوارض جانبی عمل کنند.
سرگیجه احساس چرخش و گیجی است که با یا بدون هیچ حرکتی اتفاق می‌افتد و زمانی ایجاد می‌شود که مغز احساس کند بدن از تعادل خارج شده است؛ حتی اگر چنین نباشد.
هنگام احساس سرگیجه، فرد باید بلافاصله بنشیند تا احتمال آسیب‌دیدگی در صورت افتادن را کاهش دهد.
معمولاً سرگیجه علامت یک بیماری نهفته و یا چندین بیماری متفاوت است. گاهی سرگیجه فقط یک‌بار اتفاق می‌افتد، اما برای برخی تا زمانی که علت اصلی مشخص شود، سرگیجه مجدد رخ می‌دهد.
چند حقیقت درمورد سرگیجه:
- علائم ممکن است هر جایی از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه داشته باشد و ممکن است بیاید و برود.
- درمان سرگیجه به علت آن بستگی دارد.
- داروها می‌توانند علائم سرگیجه، تهوع و بیماری حرکت (motion sickness) را تسکین دهند.
درمان‌های خانگی سرگیجه
سرگیجه را می‌توان با انواع درمان‌های خانگی مدیریت کرد.
مانور اپلی (Epley)
یکی از متداول‌ترین روش‌های مدیریت سرگیجه، تکنیکی به نام مانور اپلی است. این تکنیک شامل مجموعه‌ای از مراحل است که هر شب قبل از خواب انجام می‌شود تا زمانی که علائم سرگیجه حداقل 24 ساعت برطرف شود.
گزارشی از مؤسسه کیفیت و کارآیی مراقبت‌های بهداشتی می‌گوید علائم سرگیجه در 52 نفر از هر 100 نفری که از مانور اپلی استفاده می‌کنند، برطرف می‌شود.
اگر علائم سرگیجه از سمت چپ و گوش چپ رخ دهد، مانور اپلی به روش زیر انجام می‌شود:
- روی لبه تخت نشسته و سر را 45 درجه به سمت چپ بچرخانید
- به سرعت دراز بکشید و سر را روی تخت در زاویه 45 درجه قرار دهید
- این موقعیت را برای 30 ثانیه حفظ کنید
- چرخاندن سر تا نیمه (90 درجه) به سمت راست بدون بالا بردن آن به مدت 30 ثانیه
- چرخاندن سر و کل بدن به سمت راست و رو به پایین به مدت 30 ثانیه
- آهسته بنشینید اما حداقل برای چند دقیقه در وضعیت نشسته باشید
اگر سرگیجه از گوش راست در گوش راست شروع شود، این جهت‌ها باید به‌صورت معکوس انجام شود.
جینکو بیلوبا (Ginkgo biloba)
جینکو بیلوبا گیاهی چینی است که به‌عنوان برطرف کننده علائم سرگیجه شناخته می‌شود. این گیاه با کنترل جریان خون به مغز موجب بهبود سرگیجه و مشکلات تعادل می‌شود.
مطالعه‌ای که در مجله بین‌المللی گوش و حلق و بینی انجام شده است نشان می‌دهد که جینکو بیلوبا به اندازه‌ی داروی بتاهیستین در مدیریت سرگیجه مؤثر است.
چای زنجبیل
تحقیقات منتشرشده در مجله Acupuncture and Tuina Science نشان می‌دهد که ریشه‌ی زنجبیل می‌تواند اثرات سرگیجه را بهتر از مانورهایی، مانند مانور اپلی، به تنهایی کاهش دهد.
ریشه‌ی زنجبیل را می‌توان به مدت 5 دقیقه در یک فنجان آب جوش دم کرد. عسل می‌تواند به تحمل طعم تلخ زنجبیل کمک کند. نوشیدن چای زنجبیل دو بار در روز ممکن است به بهبود سرگیجه، حالت تهوع و سایر علائم سرگیجه کمک کند.
بادام
بادام منبع غنی از ویتامین‌های A ، B و E است. خوردن یک مشت بادام در روز می‌تواند به بهبود علائم سرگیجه کمک کند.
چگونگی تاثیر بادام بر سرگیجه ناشناخته است، اما ممکن است محتوای ویتامین بادام با علل سرگیجه مبارزه کند.
هیدراته ماندن
کم آبی بدن می‌تواند علائم سرگیجه ایجاد کند؛ حتی اگر کم آبی خفیف باشد.
هیدراته ماندن می‌تواند در به حداقل رساندن سرگیجه و مشکلات تعادل کمک‌کننده باشد.
بدن به 8 تا 12 فنجان مایع در روز نیاز دارد. اگرچه این میزان شامل تمام مایعات است، آب بهترین گزینه می‌باشد زیرا فاقد کالری و کافئین بوده و ادرارآور نیست.
دیورتیک‌ها (مواد ادرارآور) میزان آب و نمکی را که بدن به‌عنوان ادرار از بدن خارج می‌کند افزایش می‌دهند.
روغن‌های ضروری
انواع روغن‌های ضروری، درصورت استفاده موضعی یا استنشاق، ممکن است به کاهش علائم سرگیجه کمک کنند.
روغن‌های ضروری گزینه‌های طبیعی و مقرون به صرفه برای مدیریت علائم سرگیجه ازجمله حالت تهوع، سردرد و سرگیجه هستند.
برخی از گزینه‌های موجود برای مدیریت سرگیجه شامل روغن‌های ضروری نعناع، زنجبیل، اسطوخودوس و لیمو است.
روغن‌های ضروری قبل از استفاده موضعی، ازطریق دستگاه بخور استنشاق می‌شوند و یا در روغنی حامل رقیق می‌شوند. ممکن است لازم باشد فرد برای یافتن بهترین روش رفع علائم سرگیجه خود، انواع مختلف روغن‌ها را امتحان کند.
سرکه سیب و عسل
اعتقاد بر این است که سرکه سیب و عسل دارای خواص درمانی برای بهبود جریان خون به مغز هستند. دو قسمت عسل و یک قسمت سرکه سیب می‌تواند از علائم سرگیجه پیشگیری کرده و همچنین علائم را درمان کند.
طب فشاری
طب فشاری همان مفاهیم طب سوزنی را دارد، اما از سوزن استفاده نمی‌شود. هدف طب فشاری ارتقاء سلامتی و آرامش است و با تحریک نقاط فشار در بدن می‌تواند به مدیریت سرگیجه کمک کند.
یک روش معمول، روش طب فشاری P6، شامل یک نقطه فشاری مؤثر در دو تاندون بین ساعد داخلی و مچ است.
علائم
علاوه بر ایجاد احساس عدم تعادل یا چرخش، سرگیجه می‌تواند منجر به علائم زیر شود:
- حالت تهوع یا استفراغ
- حرکات غیرطبیعی چشم
- سردرد
- تعریق
- زنگ گوش (وزوز گوش)
- کم شنوایی
- دوبینی
- عدم هماهنگی در حرکات
- ضعف بازو یا پا
علل سرگیجه چیست؟
سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم یا BPPV شایع‌ترین نوع سرگیجه است. افزایش و تجمع رسوبات در گوش داخلی باعث ایجاد BPPV می‌شود.
گوش داخلی مسئول تعادل بدن است. با وجود BPPV، حرکات خاصی ممکن است برای مدت کوتاهی باعث سرگیجه و احساس چرخش شود.
سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم شایع است. به گفته محققان دانشگاه کلمبیای بریتانیا، این بیماری شیوع 2.4 درصدی دارد (2.4 درصد از افراد حداقل یک مرتبه دچار آن شده‌اند). همچنین طبق گزارش منتشرشده در مجله Advances in Otolaryngology در سال 2014، BPPV در 50 درصد مواقع دوباره عود می‌کند.
سایر بیماری‌هایی که ممکن است باعث سرگیجه شود عبارتند از:
- ویروس‌های سرماخوردگی: سرماخوردگی می‌تواند باعث التهاب گوش شود. این نوع سرگیجه معمولاً طی چند روز برطرف می‌شود، اما ممکن است دوباره عود کند.
- آسیب سر یا گردن: سرگیجه علامتی شایع پس از آسیب سر یا گردن است. سرگیجه مربوط به آسیب گردن یا سر تمایل به برطرف شدن دارد، اما ممکن است ناتوان‌کننده و مداوم باشد.
- سکته مغزی: طبق گفته انجمن سكته مغزی آمریكا، كسی كه دچار سكته مغزی شده است ممكن است سرگیجه داشته باشد، ازجمله علائم گیجی و عدم تعادل شدید. سکته مغزی باعث سرگیجه و عدم‌تعادل می‌شود.
- نوریت وستیبولار: وضعیتی است که بر عصب دهلیزی‌حلزونی (vestibulocochlear) در گوش داخلی تأثیر می‌گذارد. این عصب وظیفه تعادل و سیگنال‌های موقعیت‌یابی سر را برعهده دارد. وقتی عصب ملتهب می‌شود، مغز وضعیت تعادل و موقعیت سر را نادرست تفسیر می‌کند.
- بیماری منییر: بیماری منییر شنوایی یک گوش را متأثر می‌کند. این بیماری باعث ایجاد علائم سرگیجه، وزوز یا زنگ زدن در گوش، کم شنوایی و احساس پُری در گوش می‌شود. برخی مبتلایان به منییر سرگیجه شدید دارند که موجب اختلال تعادلی و افتادن فرد می‌شود.
درمان
بیشتر اوقات سرگیجه بدون درمان برطرف می‌شود زیرا مغز می‌تواند به‌منظور بازگردانی تعادل فرد، تغییرات گوش داخلی را جبران کند.
داروها، ازجمله استروئیدها، می‌توانند التهاب گوش داخلی را کاهش دهند و قرص‌های ادرارآور نیز می‌توانند باعث کاهش تولید مایع شوند.
برای افرادی که سرگیجه‌های مکرر دارند نوعی توانبخشی به نام توانبخشی دهلیزی می‌تواند کمک‌کننده باشد. توانبخشی دهلیزی سیستم عصبی مرکزی را برای جبران مشکلات گوش داخلی تحریک می‌کند.
چه‌زمانی به پزشک مراجعه کنید
هرکسی که سرگیجه‌های مکرر داشته باشد باید به پزشک مراجعه کند. برای بیشتر افراد سرگیجه معمولاً آسیب‌زننده نیست، اما علت اصلی لازم است شناسایی شود. پزشک همچنین می‌تواند داروها و سایر روش‌های درمانی را جهت کاهش علائم تجویز کند، به‌ویژه اگر داروهای خانگی مفید نبوده باشند.
واقعا عالی
من چند سال پیش یه تصادفی داشتم
الان تا یه ذره گوشام سرما میخوره سرگیجه دارم این دفعه خیلی بد تر بود کمی سردرد و استفراغ هم داشتم بنظرتون چیکار کنم پیشگیری کنم کافیه یا به پزشک مراجعه کنم؟