همه‌چیز درباره عدم تعادل

عدم تعادل اغلب به دلیل مشکل در سیگنال‌هایی است که گوش به مغز می فرستد. گوش و مغز معمولا تعادل و آگاهی فضایی ما را کنترل می‌کنند.

اگر شما مبتلا به بیماریی هستید که بر مغز یا گوش داخلی‌تان اثر گذاشته، ممکن است دچار عدم تعادل، احساس چرخش، بی‌ثباتی، سبکی‌سر یا گیجی شوید.

از دست دادن تعادل می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله عفونت گوش، آسیب‌دیدگی سر، دارو و اختلالات عصبی رخ دهد.

در این مقاله، درباره دلایل عدم تعادل و همچنین نحوه تشخیص پزشکان و درمان آن‌ توضیحات کاملی ارائه می‌دهیم.

علل عدم تعادل

علل احتمالی عدم تعادل عبارتند از:

لابیرنتیت (Labyrinthitis)

لابیرنتیت، عفونت گوش داخلی یا لابیرنت است.

لابیرنت یا سیستم دهلیزی، قسمتی از گوش داخلی است که به افراد کمک می‌کند که تعادل داشته باشند.

اگر لابیرنت عفونی یا ملتهب شود، می‌تواند باعث از بین رفتن تعادل شود و بر شنوایی تأثیر بگذارد. همچنین ممکن است فرد احساس سرگیجه و تهوع کند.

افراد ممکن است بعد از ابتلا به عفونت دستگاه تنفس فوقانی مانند آنفولانزا دچار لابیرنتیت شوند.

بیماری منییر (Meniere)

بیماری منییر، گوش داخلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این بیماری، فشار مایع گوش داخلی دچار اختلال می‌شود و رسیدن سیگنال‌ها به مغز را دشوار می‌کند.

این اختلال بر توانایی فرد در تعادل و شنیدن تأثیر می‌گذارد. اگر فردی به بیماری منییر مبتلا باشد، ممکن است احساس سرگیجه، کم شنوایی و وزوز گوش کند.

علت بیماری منییر هنوز ناشناخته است، اما کارشناسان فکر می‌کنند ممکن است یکی از موارد زیر باشد:

• ژنتیک
• عفونت‌های ویروسی
• بیماری‌های خود ایمنی
• تنگ شدن عروق خونی

سرگیجه (Vertigo)

سرگیجه نشانه‌ای از بیماری‌های مختلف است و اغلب با از دست دادن تعادل همراه است. دو نوع سرگیجه وجود دارد:

• سرگیجه محیطی: این نوع سرگیجه، اغلب ناشی از بیماری گوش داخلی مانند عفونت گوش داخلی یا بیماری منییر است.
• سرگیجه مرکزی: سرگیجه مرکزی کمتر متداول است و می‌تواند نتیجه اختلال عصبی مانند سکته مغزی یا بیماری مالتیپل اسکلروز (S) باشد.

سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (Benign paroxysmal positional vertigo)

افراد مبتلا به سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV) یا سرگیجه وضعیتی، هنگامی که سر خود را در وضیعت مشخصی می‌چرخانند، احساس چرخش می‌کنند.

سرگیجه وضیعتی خوش‌خیم هنگامی اتفاق می‌افتد که بلورهای کربنات کلسیم در گوش رها می‌شوند و به داخل مجاری نیم‌دایره‌ای گوش داخلی حرکت می‌کنند.

مجاری نیم‌دایره‌ای از مایع گوش داخلی برای احساس حرکت سر استفاده می‌کنند. بلورهای رهاشده در جریان حرکت مایعات قرار می‌گیرند و گوش داخلی شروع به ارسال سیگنال‌های نادرست به مغز درباره موقعیت سر می‌کند، که این امر باعث سرگیجه می‌شود.

این بیماری ممکن است در افراد مسن و افرادی که دچار آسیب‌دیدگی سر هستند، مشاهده ‌شود.

سبکی‌سر (Lightheadedness)

به احساس سبکی‌سر، پرسنکوپ (presyncope) نیز گفته می‌شود. ممکن است مردم احساس کنند که در حال ضعف هستند، اما هوشیاری خود را از دست نمی‌دهند.

پرسنکوپ به دلایل مختلف ممکن است رخ دهد؛ از تجربه اتفاقی استرس‌زا گرفته تا فشار خون پایین.

اگر فردی به‌طور منظم و بدون علت مشخص، دچار سبکی‌سر می‌شود، بهتر است در مورد تشخیص علت اصلی آن به پزشک مراجعه کند.

دارو (Medication)

برخی از داروها ممکن است با تأثیر در گوش داخلی یا بینایی، باعث از بین رفتن تعادل (عارضه جانبی) شوند و باعث شوند فرد احساس سبكی‌سر یا خواب‌آلودگی كند.

داروهایی که ممکن است باعث ایجاد مشکلات تعادلی شوند عبارتند از:

• داروهای ضدافسردگی
• داروهای ضداضطراب
• داروهای فشار خون و بیماری‌های قلبی
• داروهای دیابت
• داروهای آرام‌بخش

نورویت وستیبولار (Vestibular neuronitis)

نورویت وستیبولار، عفونت گوش داخلی است که می‌تواند باعث سرگیجه و عدم تعادل شود. ممکن است هنگامی اتفاق بیفتد که عصب دهلیزی در گوش داخلی به دلیل عفونت ویروسی مانند آنفولانزا دچار عفونت یا التهاب شود.

فیستول پری‌لنف (Perilymph fistula)

در بیماری فیستول پری‌لنف سوراخ کوچکی بین گوش داخلی و گوش میانی ایجاد می‌شود و امکان نشت مایعات گوش داخلی به گوش میانی به وجود می‌آید.

فیستول به دلیل آسیب‌دیدگی سر، عفونت مزمن گوش یا تغییرات شدید فشار هوا ممکن است ایجاد شود. ممکن است فرد به‌ویژه با حرکت احساس ناپایداری، سرگیجه یا حالت تهوع کند.

سندرم Mal de Debarquement

اگر فردی به مدت طولانی در قایق بوده یا در تردمیل در حال دویدن باشد، ممکن است دچار سندرم Mal de Debarquement (MdDS) شود.

در این سندرم، افراد احساس حرکت و نوسان را حتی در مواقعی که روی سطح متحرکی نباشند، تجربه می‌کنند. آن‌ها همچنین ممکن است احساس خواب‌آلودگی کنند و تمرکز کردن برای آن‌ها دشوار باشد.

سندرم MdDS معمولاً اندکی پس از بازگشت فرد به زمین از بین می‌رود، اما بعضی اوقات علائم ممکن است طولانی‌تر شوند.

آکوستیک نوروما (Acoustic neuroma)

آکوستیک نوروما یا شوانومای دهلیزی توموری غیرسرطانی است که به اعصاب گوش داخلی فشار می‌آورد و بر تعادل و شنوایی اثر می‌گذارد.

این تومور خوش‌خیم باعث می‌شود افراد احساس ناپایداری یا گیجی کنند و منجر به کم شنوایی یا وزوز گوش می‌شود.

سکته مغزی (Stroke)

اگر فرد علاوه بر علائم زیر عدم تعادل و ناهماهنگی را تجربه کند، ممکن است نشانه سکته مغزی باشد.

علائم شامل:

• بی‌حسی یک طرف بدن
• شروع ناگهانی مشکلات بینایی
• سردرد شدید
• ضعف در صورت، دست‌‌ها یا پاها
• حالت تهوع یا استفراغ
• گیجی
• مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار دیگران

نشانه‌های عدم تعادل

افرادی که عدم تعادل را تجربه می‌کنند ممکن است احساس کنند که هنگام ایستادن در حال حرکت هستند. آن‌ها ممکن است در پاهای خود بی‌ثباتی احساس کنند یا احساس کنند که فضای اطراف آن‌ها در حال چرخش است.

آن‌ها ممکن است احساس سردرگمی یا گیجی کنند. این می‌تواند باعث شود فرد احساس خود را نسبت به مکان از دست دهد.

عدم تعادل ممکن است با هر یک از نشانه‌های زیر احساس شود یا اتفاق بیفتد:

• احساس می‌کنید اتاق در حال چرخش است
• گیجی
• سبکی‌سر
• احساس ضعف
• احساس شناور بودن
• اختلال در راه رفتن
• حالت تهوع
• استفراغ و اسهال
• تاری دید
• تغییر در ضربان قلب
• تغییر در فشار خون
• اضطراب یا هراس داشتن

اگر فرد علاوه بر نشانه‌های فوق عدم تعادل را تجربه کند، باید به پزشک مراجعه کند.

تشخیص

پزشک ممکن است شما را به شنوایی‌شناس یا متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع دهد. ممکن است شما برای تشخیص نیاز به انجام انواع مختلف تست‌ها داشته باشید، از جمله:

• آزمایش خون
• تست‌های‌ شنوایی‌‌
• تست‌هایی که حرکت عضلات چشم را اندازه‌گیری می‌کند
• تست‌هایی که فعالیت مغز را اندازه‌گیری می‌کند
• ارزیابی وضعیت و تعادل هنگام ایستادن بر روی سطح متحرک
• نشستن در صندلی چرخان و اندازه‌گیری حرکات چشم
• دمیدن هوای گرم و سرد در مجرای گوش برای ثبت پاسخ
• اتصال الکترود به گردن برای مشاهده نحوه واکنش عضلات

درمان عدم تعادل

اگر نوع خاصی از دارو باعث از بین رفتن تعادل شود، پزشک ممکن است بتواند میزان مصرف دارو را کاهش داده یا گزینه‌های جایگزین را تجویز کند.

برای درمان سرگیجه وضیعتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV) می‌توانید از مانور اپلی (Epley) استفاده کنید. مانور اپلی مجموعه‌ای از حرکات است که با هدف خارج کردن بلورها از مجاری نیم‌دایره‌ای و بازگشت آن‌ها به موقعیت صحیح خود انجام می‌شود.

اگر فرد مبتلا به عفونت گوش باشد و عدم تعادل به علت عفونت باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضد ویروسی تجویز کند.

برای درمان بیماری منییر، پزشک ممکن است برای درمان حالت تهوع و سرگیجه دارو تجویز کند.

مبتلایان به بیماری منییر همچنین می‌توانند برای کاهش علائم مصرف نمک، الکل و کافئین را محدود کنند و از سیگار و قلیان کشیدن خودداری کنند، به عبارت دیگر باید تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنند. اگر این روش‌های درمانی موثر نباشند، جراحی ممکن است کمک‌کننده باشد.

نتیجه‌گیری

در انسان گوش داخلی وظیفه حفظ تعادل را بر عهده دارد. این سیستم پیچیده است و بیماری‌های مختلفی می‌تواند در تعادل فرد تأثیر بگذارد، بنابراین بهتر است برای تشخیص علت اصلی به پزشک مراجعه کنید.

درمان اختلالات تعادل ممکن است مستلزم مصرف دارو، ایجاد تغییر در سبک زندگی یا حتی در برخی موارد جراحی باشد.

برخی از افراد نیاز به مدیریت بیماری خود (عدم تعادل) در طولانی‌مدت دارند و ممکن است نیاز به مراجعه به شنوایی‌شناسی باشد که در حیطه توانبخشی دهلیزی فعالیت می‌کند.