گوش شناگر (swimmer’s ear) عفونتی است که ممکن است پس از گذراندن مدت طولانی در آب یا بیرون از خانه زیر باد و باران رخ دهد. این بیماری روی پوستی که مجرای گوش خارجی را پوشانده و به پرده گوش منتهی می‌شود، تاثیر می‌گذارد.
طبق گفته دانشگاه آیووا (Iowa)، گوش شناگر در افرادی که شناگر نیستند، شایع‌تر است. افرادی که وقت زیادی را در خارج از خانه سپری می‌کنند، مانند کشاورزان، اغلب به این عفونت مبتلا می‌شوند.
نام پزشکی گوش شناگر، اوتیت خارجی حاد منتشر (acute diffuse external otitis) است.
باکتری‌ها می‌توانند در آب تجمع یابند. هنگام شنا، برای مثال در مناطق آب شیرین، بعضی از آنها ممکن است وارد گوش شوند و برای مدت طولانی باقی بمانند، به‌ویژه اگر آب در جرم گوش به دام بیفتد.
گوش برای محافظت از خود در برابر عفونت روش‌هایی دارد، اما این روش‌ها وقتی محیط خشک است بهتر عمل می‌کنند. اگر گوش مرطوب باشد، باکتری‌ها می‌توانند رشد کنند و منجر به عفونت شوند.
عفونت‌های قارچی نیز ممکن است در گوش ایجاد شوند. با وجود این، در 98 درصد موارد در آمریکای شمالی، گوش شناگر از قرار گرفتن در معرض باکتری‌ها ناشی می‌شود.
طبق مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، گوش شناگران علت 2/4 میلیون مراجعه به پزشکان در ایالات متحده است.
در بیشتر موارد، پزشک می‌تواند به‌راحتی عفونت را درمان کند و پیگیری زودهنگام برای درمان می‌تواند از بروز عوارض پیشگیری کند.
علائم گوش شناگر
اوتیت خارجی سه نوع دارد.
گوش شناگر (اوتیت خارجی حاد منتشر)
گوش شناگر شایع‌ترین نوع اوتیت خارجی است. آن ممکن است تا 3 هفته ادامه داشته باشد و کل مجرای گوش را درگیر می‌کند.
ناحیه درگیر ممکن است تا گوش خارجی و لاله گوش گسترش یابد.
علائم و نشانه‌ها عبارتند از:
- قرمزی و تورم گوش خارجی و مجرای گوش
- درد در این ناحیه
- پوسته‌پوسته شدن پوست داخل و اطراف مجرای گوش که ممکن است جدا شود
- ترشحات آبکی یا چرکی که ممکن است بوی بدی داشته باشد
- خارش و تحریک داخل و اطراف مجرای گوش
- احساس درد هنگام حرکت گوش یا فک
- دردناک و متورم شدن غدد لنفاوی، یا “لوزه ها” در گلو
- مقداری کم شنوایی، اگر تورم داخل گوش زیاد باشد
انواع دیگر اوتیت خارجی
اوتیت خارجی موضعی حاد هنگامی رخ می‌دهد که فولیکول مو در گوش عفونی شود. برآمدگی دردناک و پر از چرک، به‌نام فرونکل، ممکن است در مجرای گوش ایجاد شود. این عفونت نوعی فورونکولوز (furunculosis) است.
اوتیت خارجی مزمن ممکن است در اثر عفونت، آلرژی یا بیماری‌های پوستی مانند اگزما ایجاد شود. برای تشخیص قطعی، علائم باید حداقل 3 ماه وجود داشته باشد و ممکن است سال‌ها ادامه داشته باشد.
علل گوش شناگر
گوش چندین روش برای محافظت از خود در برابر عفونت دارد.
غدد موجود در مجرای گوش سرومن یا جرم گوش را تولید می‌کند و آن چندین عملکرد دارد.
برای نمونه، جرم گوش:
- روی پوست مجرای گوش لایه‌ای نازک و ضدآب ایجاد می‌کند
- حاوی اسید و دارای خواص ضدباکتریایی است که با باکتری‌ها مقابله می‌کند
- بقایا، پوست مرده و آلودگی‌ها را جمع‌آوری کرده و آنها را از گوش خارج می‌کند، که به‌صورت توده‌ای جرم در دهانه مجرای گوش ظاهر می‌شود
شکل مجرای گوش نیز مهم است. از گوش میانی به سمت گوش خارجی شیب دارد، بنابراین مایع می‌تواند تخلیه شود.
هنگامی که سیستم دفاعی مجرای گوش نتواند با عفونت یا واکنش آلرژیک مقابله کند، اوتیت خارجی ممکن است ایجاد شود.
عوامل خطر گوش شناگر
عوامل زیر احتمال ابتلا به گوش شناگر را افزایش می‌دهد:
- شنا کردن، به‌ویژه در آب‌های دارای مقدار زیادی باکتری
- تمیز کردن، تحریک کردن، خاراندن یا خراشیدن مجرای گوش با گوش پاک‌کن
- استفاده از کلاه شنا، استفاده از سمعک یا وجود مقدار زیادی جرم گوش، که می‌تواند آب را داخل گوش به دام بیندازد
- داشتن بیماری‌های پوستی، مانند اگزما، آکنه یا پسوریازیس
- داشتن مجرای گوش کوچک
کودکان به‌ویژه در معرض ابتلا به گوش شناگر هستند.
با وجود این، نه فقط شناگران به گوش شناگر مبتلا می‌شوند، بلکه معمولا کشاورزان و سایر افرادی را که وقت زیادی را در خارج از منزل می‌گذرانند، درگیر می‌کند.
تشخیص گوش شناگر
پزشکان با استفاده از دستگاه دستی به‌نام اتوسکوپ، مجرای گوش را معاینه می‌کنند.
آنها موارد زیر را بررسی می‌کنند:
- قرمزی
- التهاب
- پوسته‌پوسته شدن یا پوسته‌ریزی
- آسیب به پرده گوش
آنها همچنین درباره موارد زیر سوال خواهند کرد:
- تاریخچه پزشکی
- علائم
- تجربیات اخیر، از جمله شنا کردن و داخل کردن اشیا در گوش مانند گوش پاک‌کن
در صورت انسداد مجرا، پزشک ممکن است از کورت (curette) گوش، ابزاری کوچک که برای تراشیدن بقایای جرم گوش طراحی شده است یا از دستگاه مکش برای پاکسازی مجرای گوش استفاده کند.
در صورت آسیب به پرده گوش، پزشک بیمار را به متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع می‌دهد، وی بررسی می‌کند که آیا عفونت از گوش میانی ناشی شده است یا خیر.
در صورت عدم بهبود علائم، پزشک ممکن است بخشی از بقایای جرم یا ترشحات را برای آزمایش نمونه‌برداری کند که در مورد مشکل اصلی اطلاعات بیشتری کسب کند.
اگر فرد بالای 50 سال برای درد گوش به پزشک مراجعه کند، ممکن است پزشک بخواهد بدخیمی یا آرتریت گیجگاهی (temporal arteritis) را رد کند، بیماری که در آن عروق آسیب‌دیده یا ملتهب می‌شوند.
درمان گوش شناگر
درمان گوش شناگران معمولاً ساده است.
گزینه‌های درمانی عبارتند از:
مسکن‌ها: برای نمونه استامینوفن (تایلنول) می‌تواند ناراحتی را تسکین دهد.
قطره گوش: قطره‌های توصیه‌شده معمولاً حاوی اسید قابض یا اسید استیک، کورتیکواستروئید، داروی آنتی‌بیوتیک، داروی ضدقارچ یا ترکیبی هستند.
میکروساکشن: متخصص ممکن است از مکش برای تمیز کردن گوش استفاده کند که باعث تاثیر بیشتر قطره‌ها می‌شود.
فتیله گوش: گاز پانسمان، پنبه‌ای نرم است که با دارو پوشانده شده است و پزشک آن را داخل مجرای گوش قرار می‌دهد. هدف از این کار، کمک به دارو برای ورود به آن ناحیه است. فرد باید هر 2 یا 3 روز فتیله گوش را تعویض کند.
درمان انواع دیگر اوتیت خارجی
اوتیت خارجی مزمن: اگر مشکل اصلی آلرژی یا مشکل پوستی باشد، ابتدا پزشک بیماری اصلی را درمان خواهد کرد.
پزشک ممکن است از فرد بخواهد 7 روز از قطره گوش و همچنین اسپری استفاده کند. اسپری حاوی اسید استیک و قطره حاوی کورتیکواستروئید است. اگر به این درمان پاسخ ندهد، قطره گوش ضد قارچ ممکن است کمک کند.
اوتیت خارجی موضعی حاد: برجستگی چرکی اغلب بدون درمان طی چند روز ترکیده و بهبود می‌یابد.
اگر علائم بیش از 1 هفته ادامه داشته باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند. اگر درد شدیدی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است جوش را تخلیه کند تا چرک خارج شود. مسکن‌ها نیز می‌توانند کمک کنند.
نکات
راهکارهای زیر می‌تواند به فرد کمک کند تا انواع اوتیت خارجی را درمان کند.
گوش را خشک نگه دارید: هنگام استحمام از کلاه دوش استفاده کنید و تا زمان بهبود عفونت از شنا خودداری کنید.
پاک کردن هرگونه ترشحات و بقایای جرم به‌آرامی: تحت نظر پزشک، از گوش پاک‌کن فقط برای پاک کردن گوش خارجی استفاده کنید، بدون این‌که آن را وارد قسمت‌های عمقی مجرا کنید.
استفاده از کمپرس گرم: برای کمک به تسکین درد، حوله گرم روی گوش قرار دهید.
استفاده نکردن از هر نوع وسیله‌ای: محافظ گوش، گوشواره و سمعک می‌توانند علائم را تشدید کرده و واکنش آلرژیک ایجاد کنند.
بررسی عوارض جانبی: قطره گوش حاوی نئومایسین یا پروپیلن گلیکول می‌تواند موجب برانگیختن واکنش‌های آلرژیک شود.
عوارض گوش شناگر
اوتیت خارجی معمولاً جدی نیست. هنگامی که فرد تحت درمان قرار بگیرد، عوارض آن نادر است.
با وجود این، بدون درمان، عفونت می‌تواند به بافت عمقی وارد شود و عوارض جدی‌تری ایجاد کند، از جمله:
- آبسه: زائده چرکی که ممکن است درون گوش یا اطراف آن ایجاد شود.
- سلولیت: این عفونت پوستی هنگامی رخ می‌دهد که باکتری‌ها وارد لایه‌های عمقی پوست شوند.
- استنوز: ممکن است هنگامی رخ دهد که پوست ضخیم و خشک در مجرای گوش روی هم جمع شود، مجرا را باریک کرده و احتمال دارد منجر به کم شنوایی شود.
- اتومیوکوز: این عفونت قارچی می‌تواند از عوارض اوتیت خارجی باشد.
اوتیت خارجی بدخیم یا اوتیت خارجی نکروزی
اگر عفونت به استخوان و غضروف گوش خارجی برسد، ممکن است باعث التهاب و آسیب شود که تا قسمت تحتانی جمجمه گسترش می‌یابد.
این بیماری بسیار دردناک است و می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند. بزرگسالانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
اگر عفونت به پرده گوش گسترش یابد، تجمع چرک می‌تواند باعث ایجاد التهاب در آن ناحیه و پارگی پرده گوش شود.
معمولاً طی 2 ماه بهبود می‌یابد. پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک خوراکی تجویز کند، و خشک نگه داشتن گوش مهم است.
پیشگیری از گوش شناگر
برای پیشگیری از عفونت گوش، از شنا کردن در آب آلوده خودداری کنید و گوش‌ها را تا حد امکان خشک نگه دارید.
برای خشک کردن گوش پس از شنا، کتاب Manual Merck پیشنهاد می‌کند مقدار مساوی از الکل و سرکه سفید را مخلوط کنید و بعد از شنا دو قطره در هر گوش بریزید.
الکل آب محبوس‌شده در گوش را تبخیر می‌کند، در حالی که سرکه pH گوش را تغییر می‌دهد و از رشد باکتری جلوگیری می‌کند.
راه‌های دیگر پیشگیری از عفونت عبارتند از:
- گوش خارجی را با گوش پاک‌کن یا حوله خشک کنید
- کج کردن سر در حالی که گوش به سمت پایین است و کشیدن لاله‌های گوش در جهات مختلف یا تکان دادن سر برای از بین بردن آب محبوس‌شده در گوش
- خشک کردن گوش‌ها با سشوار در دمای کم، سشوارحداقل 35 سانتی‌متر از گوش فاصله داشته باشد
- استفاده از محافظ‌های گوش (قالب ضدآب) مناسب و یا کلاه شنا که گوش‌ها را می‌پوشاند
- شستشوی گوش‌ها با آب تمیز پس از شنا در استخر کلر زده شده
هرگز گوش پاک‌کن یا اشیا خارجی دیگری مانند سنجاق مو را وارد گوش نکنید. این کار می‌تواند باعث آسیب بیشتر شود و سهوی مواد داخل مجرا را به عمق مجرای گوش هل دهد.
جرم گوش به‌طور طبیعی به سمت خارج حرکت می‌کند، بنابراین فرد فقط باید از گوش پاک‌کن برای خارج کردن آن از گوش خارجی استفاده کند. متخصص باید هرگونه جرم تجمع‌یافته در داخل گوش را خارج کند.
محصولاتی مانند اسپری یا رنگ مو می‌توانند گوش را تحریک کنند و خطر ابتلا به اوتیت خارجی را افزایش دهند. برای جلوگیری از این مسئله، قبل از استفاده از این محصولات، مقداری پنبه گلوله شده را به‌آرامی در گوش قرار دهید. مراقب باشید که پنبه گلوله شده را به درون مجرای گوش فشار ندهید.
پس از درمان عفونت گوش، پزشک به فرد خواهد گفت که چه زمانی می‌تواند دوباره با خیال راحت شنا کند.