انواع کاشت‌ شنوایی

کاشت‌های شنوایی (hearing implants) راه‌حل­‌هایی پیشرفته­ برای شنوایی هستند که مستلزم جراحی می­‌باشند. انواع مختلفی از این دستگاه‌ها برای انواع مختلف کم شنوایی استفاده می­‌شود.

 

کاشت­ شنوایی چیست؟

سیستم­‌های کاشت شنوایی راه‌حل­‌های پیشرفته­‌ی شنوایی هستند که معمولاً از طریق عمل جراحی کاشت می­‌شوند. بخشی از سیستم کاشت می­‌شود (کاشت یا قسمت داخلی) و بخش دیگر که پردازنده‌ی صوتی خارجی است روی سر قرار می­‌گیرد.

در برخی از موارد به دستگاه‌های “کاشت شنوایی“، “سمعک قابل‌کاشت“ یا “سمعک کاشتنی“ نیز می‌گویند.

در بیشتر موارد، زمانی از کاشت شنوایی استفاده می­‌شود که فرد کم شنوا بوده و تقویت صدا توسط سمعک سودمند نیست. کاشت شنوایی همچنین ممکن است توسط افرادی که مبتلا به انواع خاصی از کم شنوایی هستند، از جمله کم شنوایی­‌های حسی‌عصبی، انتقالی و آمیخته، و همچنین افراد دچار نقص عصب شنوایی و یا فقدان عصب و نیز افرادی که به هر دلیلی قادر به استفاده از سمعک نیستند، استفاده شود.

انواع کاشت شنوایی

انواع متداول کاشت شنوایی شامل:

• کاشت حلزون (Cochlear implant)
• دستگاه­‌های انتقال استخوانی (Bone conduction devices)
• کاشت گوش میانی (Middle ear implant)
• کاشت ساقه­­‌ مغز شنوایی (Auditory brain stem implant)

 

چه کسانی از کاشت‌های شنوایی بهره­‌مند می­‌شوند؟

بزرگسالان و کودکانی که کم شنوایی شدید دارند یا مبتلا به انواع خاصی از کم شنوایی هستند، می­‌توانند از کاشت شنوایی استفاده کنند. کاشت حلزون در کودکان معمولا از حدود 12 ماهگی، و در شرایط ویژه زودتر از 12 ماهگی، انجام می­‌شود. برای بزرگسالان محدودیت سنی جهت عمل کاشت حلزون وجود ندارد، اگرچه ممکن است برخی ارزیابی­‌های اولیه برای افراد مسن نیاز باشد.

کاشت حلزون

کاشت حلزون (Cochlear implant) نوعی کاشت شنوایی است که سلول­‌های موئی آسیب‌دیده در گوش داخلی را دور می­‌زند و ازطریق عصب شنوایی، سیگنال­‌ها را مستقیم به مغز منتقل می­‌کند.

کاشت حلزون این امکان را برای افراد فراهم می­‌کند که حتی اگر در گوش داخلی سلول­‌های موئی آسیب‌دیده و کم شنوایی شدید یا عمیق حسی‌عصبی داشته باشند، صداها را بشنوند.

 

قسمت­‌های کاشت حلزون

کاشت حلزون شامل دو قسمت است. قسمت خارجی از پردازنده­‌ی صوتی و آنتن (antenna) تشکیل شده است و پشت گوش قرار می­‌گیرد. قسمت داخلی گیرنده‌­ایست که زیر پوست و پشت گوش قرار دارد. گیرنده یک ردیف الکترودی متصل به خود دارد که از طرف دیگر در گوش داخلی (حلزون گوش) قرار می‌گیرد.

کاشت حلزون چگونه کار می‌کند؟

کاشت حلزون به روش زیر کار می­‌کند:

• پردازنده­‌ی صوتی صداها را دریافت و دیجیتالی می­‌کند.
• آنتن سیگنال­‌های دیجیتال را از پردازنده‌ی صوتی به گیرنده منتقل می­‌کند.
• گیرنده سیگنال­‌های دیجیتال را به سیگنال­‌های الکترونیکی تبدیل می­‌کند.
• سیگنال­‌های الکترونیکی ازطریق ردیف الکترودی به گوش داخلی فرستاده می­‌شوند.
• در ردیف الکترودی، الکترودهایی وجود دارند که با فرکانس­‌های مختلف سیگنال مطابقت دارند.
• الکترودها عصب شنوایی را تحریک می­‌کنند و درنهایت سیگنال­‌ها به مغز ارسال می­‌شود.

به ­این ترتیب، کاشت حلزون سلول­‌های موئی آسیب‌دیده در گوش داخلی را دور می­‌زند و ازطریق عصب شنوایی سیگنال­‌ها را مستقیم به مغز می­‌فرستد. آن صداها را دریافت و آن­‌ها را به سیگنال­‌های الکترونیکی تبدیل و به مغز ارسال می­‌کند.

چه کسانی از کاشت حلزون بهره می­‌برند؟

کاشت حلزون برای افرادی که دچار کم شنوایی شدید یا عمیق حسی‌عصبی هستند و از تقویت صدا توسط سمعک نیز بهره­‌ای نمی‌برند و یا این بهره­‌مندی بسیار ناچیز است، مفید است. اگر حلزون گوش داخلی سالم باشد، می‌توان از کاشت حلزون به‌عنوان درمانی برای کم شنوایی حسی‌عصبی شدید یک‌طرفه استفاده کرد.

افرادی که می­‌توانند از کاشت حلزون بهره ­مند شوند معمولا سلول­‌های موئی آسیب‌دیده دارند و یا اصلا سلول موئی در گوش داخلی خود ندارند؛ بنابراین نمی­‌توانند صداها را به‌­درستی تشخیص دهند.

توجه به این نکته ضروری است که اگرچه کاشت حلزون می­‌تواند بسیار نتیجه‌بخش باشد اما شنوایی را به حالت طبیعی، مشابه شنوایی فردی بدون کم شنوایی، برنمی­‌گرداند.

بزرگسالان و کودکان

بزرگسالان و کودکانی که دچار کم شنوایی شدید یا عمیق حسی‌عصبی هستند می‌­توانند از کاشت حلزون بهره‌مند شوند. نوزادان می‌توانند از حدود 1 سالگی کاشت حلزون شده و از آن بهره‌مند شوند.

کاشت حلزون در یک گوش یا دو گوش؟

شنوایی با دو گوش همیشه بهتر از شنیدن فقط با یک گوش است. شنوایی با هر دو گوش باعث می­‌شود جهت­‌یابی صدا ساده­‌تر شود، به درک گفتار در محیط‌های پُر سر و صدا کمک می‌­کند و درک استریوی صدا را ممکن می‌سازد. همچنین شنیدن دو گوشی معمولا نیاز به تقلای ذهنی کمتری نسبت به شنیدن فقط با یک گوش دارد.

حتی اگر در چنین مواردی دو کاشت حلزون توصیه شود، متأسفانه بسیاری از افراد، به دلیل هزینه­‌ها، تنها از یک کاشت استفاده می‌­کنند.

جراحی و فعال­‌سازی

کاشت حلزون طی عمل جراحی و معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام می­‌شود. امروزه جراحی روشی استاندارد بوده و معمولا یک تا دو ساعت طول می­‌کشد. دستگاه معمولاً چند هفته بعد از عمل فعال و تنظیم می­‌شود. سپس تنظیمات اضافی مورد نیاز انجام می‌­شود.

توانبخشی

بعد از فعال شدن کاشت حلزون، مغز باید یاد بگیرد صداهای مختلف را دریافت کند، تشخیص دهد و تفسیر نماید. این روند، توانبخشی نام دارد. توانبخشی شامل آموزش از طرق مختلف است و ممکن است مدتی طول بکشد تا فرد به شنیدن و درک صداها با کاشت حلزون عادت کند.

کاندیدای کاشت حلزون؟

اگر فکر می­‌کنید از کاشت حلزون بهره­­‌مند می‌­شوید، باید با متخصص گوش و حلق و بینی یا شنوایی‌شناس مشورت کنید.

دستگاه­‌های انتقال استخوانی

دستگاه­‌های انتقال استخوانی (Bone conduction devices)، کاشت‌های شنوایی هستند که صداها را به ارتعاشات تبدیل می­‌کنند و این ارتعاشات ازطریق استخوان­‌های سر به گوش داخلی فرستاده می­‌شوند. دستگاه­‌های انتقال استخوانی بیشتر در مواردی استفاده می­‌شود که گوش خارجی یا گوش میانی قادر به انتقال صحیح صدا به گوش داخلی نباشد.

این دستگاه­‌ها معمولاً توسط افرادی استفاده می­‌شوند که دچار کم شنوایی انتقالی یا آمیخته هستند و گوش خارجی یا گوش میانی آن­‌ها قادر به انتقال صحیح صدا به گوش داخلی نیست. همچنین ممکن است درصورتی­‌که مجرای گوش آسیب‌دیده، ناقص و یا حساس باشد مورد استفاده واقع شوند؛ به­‌عنوان نمونه، افراد مبتلا به آترزی (atresia) و میکروشیا (microtia) ممکن است از دستگاه انتقال استخوانی بهره­‌مند شوند.

ناشنوایی­‌های یک‌طرفه

دستگاه‌­های انتقال استخوانی با ارسال صدا از گوش کم شنوا به گوش طبیعی در طرف دیگر سر، برای درمان ناشنوایی یک‌طرفه (کم شنوایی یک‌طرفه) استفاده می‌شوند.

دستگاه انتقال استخوانی چگونه کار می‌کند؟

دستگاه­‌های انتقال استخوانی باعث می‌شوند استخوان جمجمه پشت گوش مرتعش شود و ارتعاشات ازطریق استخوان­‌ها، سیگنال‌­ها را به گوش داخلی ارسال می­‌کنند. دستگاه­‌های انتقال استخوانی، برخلاف سمعک­‌های معمول، متکی به تقویت صدا نیستند.

شنیدن ازطریق استخوان­‌ها روشی طبیعی برای شنیدن صداهاست. شما تقریباً نیمی از صدای خود را ازطریق استخوان­‌ها می­شنوید؛ به همین دلیل احساس می­‌کنید هنگام ضبط صدا، صدای شما متفاوت می‌­شود (هنگام ضبط صدا، بخشی از صدا که توسط استخوان منتقل می­‌شود را از دست می­‌دهید.) لرزش­‌ها به­ حدی اندک است که نمی‌­توانید آن­‌ها را حس کنید اما می­‌توانید آن­‌ها را بشنوید.

دستگاه­‌های انتقال استخوانی معمولاً از دو بخش تشکیل شده‌­اند: خارجی و داخلی. قسمت خارجی صداها را جمع‌آوری و پردازش می­‌کند و سپس آن­‌ها را به قسمت داخلی می­‌فرستد تا استخوان به ارتعاش درآید. دستگاه‌های انتقال استخوانی دو نوع هستند: فعال و غیرفعال. با استفاده از دستگاه انتقال استخوانی فعال، پوست سالم می­‌ماند.

حلزون گوش افراد کاندیدای دستگاه‌­های انتقال استخوانی باید سالم باشد تا بتواند سیگنال­‌های صوتی را به مغز ارسال کند. این دستگاه‌­ها برای مبتلایان به کم شنوایی یک­­‌طرفه و دوطرفه قابل‌استفاده است.

دستگاه‌­های که نیاز به جراحی دارند درمقایسه با موارد بدون جراحی

در برخی از دستگاه‌­های انتقال استخوانی، پردازنده­‌ی صوتی خارجی مستقیم به جمجمه متصل شده و طی یک جراحی کوچک، یک دستگاه تیتانیومی کوچک در استخوان‌هایپشت گوش قرار داده می‌­شود. تماس مستقیم بین بخش خارجی مرتعش‌کننده و استخوان ازطریق پوست و به‌وسیله ­ی تکیه­‌گاه یا پایه، باعث انتقال کارآمد و کیفیت بالای صدا می­‌شود.

سایر سیستم­‌ها از پردازنده­‌ی صوتی و یک قسمت داخلیِ کاملاً کاشت شده تشکیل شده‌­اند و بدون آسیب به پوست کار می­‌کنند. این سیستم­‌ها همچنین کیفیت صدای عالی را ارائه می­‌دهند. اگر شما عمل جراحی ندارید یا نمی­‌توانید جراحی شوید (مثلا کودکان خردسال)، دستگاه‌­های وجود دارد که نیاز به جراحی ندارند، پردازنده‌ی خارجی صدا، به کمک باند نرم یا یک لایه چسب مجزا، روی پوست نگه داشته می­‌شود.

اگرچه راه‌حل‌­های غیرجراحی به اندازه‌ی دستگاه‌هایی که کاشت می­‌شنوند تقویت صوتی فراهم نمی­‌کنند (معمولاً 10 تا 20 دسی‌بل را از دست می­‌دهید زیرا صدا باید از مو و پوست عبور کند)، بسیار مهم است که به کودکان اجازه دهید صداها را بشنوند و از دستگاه هرچه سریع‌­تر استفاده کنند. راه­‌حل­‌های غیرجراحی همچنین ممکن است روشی برای آزمودن نحوه شنیدن شما در آینده باشد.

بازیابی شنوایی طبیعی

کاربران دستگاه انتقال استخوانی معمولاً بسیار خوب می­‌شنوند و کیفیت صدای طبیعی را گزارش می­‌کنند. دلیل این امر آن است که گوش داخلی کاملاً سالم است (در موارد کم شنوایی انتقالی) یا فقط اندکی آسیب‌دیده (در موارد کم شنوایی آمیخته) و قسمت آسیب‌دیده توسط دستگاه‌­های انتقال استخوانی دور زده می‌­شود.

کاندیداهای دستگاه انتقال استخوانی

اگر فکر می­‌کنید دستگاه انتقال استخوانی برای شما مفید است، باید با متخصص گوش و حلق و بینی یا شنوایی‌شناس مشورت کنید.

کاشت گوش میانی

کاشت گوش میانی (Middle ear implant) نوعی دستگاه شنوایی است که صدا را با پردازنده‌ی صوتی که روی سر قرار می‌گیرد، دریافت و به تحریک مکانیکی استخوانچه ­های گوش میانی تبدیل می­‌کند.

کاشت گوش میانی باعث ارتعاش ساختارهای گوش میانی می‌­شود؛ مشابه همان روشی که صداهای طبیعی استخوانچه‌ها را در گوش میانی، با تبدیل صداها به ارتعاشات مکانیکی، حرکت می­‌دهند.

برخلاف سمعک، کاشت گوش میانی صدا را به ارتعاش تبدیل می‌کند. این انرژی مکانیکی برای تحریک مستقیم ساختارهای گوش میانی استفاده می­‌شود. با کاشت گوش میانی، مجرای گوش کاملاً باز می­‌ماند.

کاشت گوش میانی از یک قسمت داخلی و یک قسمت خارجی تشکیل شده است.

قسمت خارجی

قسمت خارجی کاشت گوش میانی همان پردازنده‌ی صوتی است که شامل باتری، میکروفون و پردازنده­‌ی سیگنال دیجیتال می­‌باشد. 

پردازنده­‌ی صوتی صداها را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل و آن­‌ها را به دستگاه کاشت منتقل می­‌کند. پردازنده­‌ی صوتی روی سر قرار می­‌گیرد و می‌­تواند توسط موهای سر پوشانده شود. پردازنده­‌ی صوتی توسط یک آهنربا در قسمت کاشت شده و بر روی دستگاه کاشت قرار می‌گیرد.

قسمت داخلی

قسمت داخلی کاشت طی عمل جراحی زیر پوست و به سمت پشت سر قرار می‌­گیرد. یکی از اجزای داخلی، قسمت Floating Mass Transducer است که به ساختاری ارتعاشی در گوش میانی متصل می‌­شود. قسمت FMT متناسب با نیازهای شنوایی خاص هر بیمار مرتعش می‌­شود و باعث ارتعاش ساختارهای گوش میانی می­‌گردد. این ارتعاشات را می‌­توان تقویت و تنظیم کرد تا انواع و درجات مختلف کم شنوایی را جبران کند. قسمت FMT جزء اصلی کاشت گوش میانی و کوچکتر از دانه­‌ برنج است.

 

کاشت گوش میانی چگونه کار می­‌کند؟

نحوه کار کاشت گوش میانی:

• صداها توسط میکروفون پردازنده­‌ی صوتی جمع­ آوری می‌­شوند.
• پردازنده­‌ی صوتی صداهای محیطی را به سیگنال دیجیتالی تبدیل می­‌کند.
• سیگنال دیجیتال ازطریق پوست به کاشت منتقل می­‌شود.
• دستگاه کاشت، سیگنال را ازطریق اتصال رسانا (conductor link) به FMT در گوش میانی می­‌فرستد.
• FMT سیگنال را به ارتعاشاتی تبدیل می‌کند که مستقیم ساختار گوش میانی را مرتعش می‌­کند.
• ارتعاشات به گوش داخلی و مغز فرستاده ­می­‌شود.

چه کسی می­‌تواند از کاشت گوش میانی بهره­‌مند شود؟

از کاشت گوش میانی می‌­توان به ­عنوان درمانی برای کم شنوایی­ های حسی‌عصبی، انتقالی و آمیخته استفاده کرد.

افرادی که می­‌توانند از کاشت گوش میانی بهره‌مند شوند:

• افرادی که انسدادی در گوش خارجی یا میانی دارند.
• افرادی که به دلایلی قادر به استفاده از سمعک یا قالب گوش نیستند.
• افرادی که از تقویت صدا بهره نمی‌برند.

در شرایط دیگری نیز ممکن است کاشت گوش میانی راه‌حل مناسبی باشد.

توجه به این نکته ضروری است که کاشت گوش میانی شنوایی طبیعی را، مشابه شنوایی شخص بدون کم شنوایی، بازنمی­‌گرداند.

کاندیدای کاشت گوش میانی

اگر فکر می­‌کنید از کاشت گوش میانی بهره‌مند می­‌شوید، باید با متخصص گوش و حلق و بینی یا شنوایی‌شناس مشورت کنید.

کاشت ساقه‌ مغز شنوایی

کاشت ساقه­‌ مغز شنوایی (Auditory brain stem implant) نوعی کاشت شنوایی است که ابتدا برای افرادی انجام می‌­شد که دچار فقدان عملکرد عصب شنوایی و یا فقدان عصب شنوایی بودند.

کاشت ساقه‌ مغز شنوایی وسیله الکترونیکی است که طی عمل جراحی کاشت می­‌شود و حس صدا را برای شخصی که به دلیل فقدان عصب شنوایی یا فقدان عملکرد آن قادر به شنیدن نیست، فراهم می‌­کند.

کاشت ساقه­‌ی مغز شنوایی دارای سه قسمت اصلی است:

• میکروفون و پردازنده­‌ی صوتی که پشت گوش می­‌گیرد تا صداها را جمع­‌آوری کند.
• گیرنده یا محرکی که طی جراحی زیر پوست قرار می­‌گیرد تا اطلاعاتی که توسط میکروفون جمع‌­آوری شده است را به الکترودها منتقل کند.
• الکترودهایی که سیگنال­‌ها را از گیرنده یا محرک دریافت می­‌کنند، مستقیم روی ساقه‌ مغز قرار می‌گیرند و هنگام تحریک، اطلاعات صوتی و گفتاری را برای شما فراهم می‌­کنند.

نوروفیبروما­توز نوع 2

کاشت ساقه­‌ مغز شنوایی ابتدا برای بزرگسالان مبتلا به نوروفیبروماتوز (neurofibromatosis) نوع 2، بیماری ژنتیکی نادری که باعث رشد تومورها روی اعصاب می‌­شود، انجام شد.

برای افراد مبتلا به نوروفیبروماتوز نوع 2، کاشت ساقه­‌ مغز شنوایی معمولا همزمان با برداشتن تومورهای عصب شنوایی انجام می­‌شود.

سایر موارد

امروزه کاشت ساقه­‌ مغز شنوایی برای بزرگسالان و كودكانی كه عصب شنوایی یا گوش داخلی آن­‌ها به دلایل دیگری كار نمی­‌کند نیز انجام می­‌شود؛ به‌عنوان مثال کاشت ساقه­‌ مغز شنوایی می­‌تواند گزینه­‌ای برای افرادی باشد که قادر به استفاده از کاشت حلزون نیستند.

اتصال مستقیم به ساقه‌ مغز

کاشت ساقه‌ مغز شنوایی گوش را، شامل گوش داخلی و عصب شنوایی آسیب‌دیده، دور می‌­زند و مستقیم به ساقه‌ مغز متصل می­‌شود. کاشت ساقه­‌ مغز شنوایی مستقیم مسیرهای شنوایی در ساقه­‌ مغز را تحریک می­‌کند تا به تشخیص صداها کمک کند و حس شنیدن صداهای مختلف را برای کاربر فراهم کند.

ضرورت تربیت شنوایی فشرده

به­ دنبال جراحی و دوره­ بهبودی بعد از عمل، افراد موظفند دوره تربیت شنوایی فشرده را با شنوایی‌شناس واجد شرایط سپری کنند تا یاد بگیرند چگونه اصوات و گفتار را درک کنند.

توجه به این نکته مهم است که درک گفتار با کاشت ساقه­‌ مغز مشابه درک گفتار با کاشت حلزون، سایر کاشت‌های­ شنوایی و سمعک نیست؛ بنابراین تربیت شنوایی فشرده پس از کاشت ساقه­‌ مغز برای بیشترین بهره‌مندی از آن بسیار مهم‌­تر است.

کاندیدای کاشت ساقه‌ مغز شنوایی

اگر فکر می­‌کنید که ممکن است کاندید عمل کاشت ساقه‌ مغز شنوایی باشید، باید با متخصص گوش و حلق و بینی یا شنوایی‌شناس مشورت کنید.