پیرگوشی: کم شنوایی مرتبط با سن
پیرگوشی، از بین رفتن تدریجی و مداوم شنوایی در هر دو گوش است که مربوط به دوران سالمندی است. اثرات کم شنوایی به مرور زمان افزایش می‌یابد و با عوامل ژنتیکی و محیطی مرتبط است.
در امریکا تقریبا از هر 3 نفر بزرگسال (65 تا 74 سال) یک نفر به پیرگوشی (Presbycusis) مبتلا می‌شود و يكی از شايع‌ترين علل كم شنوايي در افراد مسن است. یكی از دلایل اصلی بروز پیرگوشی، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض سر و صدا است و معمولا منجر به کم شنوایی در صداهای دارای فرکانس بالا (صداهای زیر) می‌شود.
با گذشت زمان، فرد ممکن است صداهای دارای فرکانس پایین‌تر را نیز واضح نشنود. افراد مبتلا به پیرگوشی اغلب بیان می‌کنند که گفتار به اندازه کافی بلند است، اما واضح نیست، گویا گوینده مِن‌مِن می‌کند یا زیر لب چیزی می‌گوید.
شنوایی انسان نتیجه تبدیل امواج صوتی به سیگنال‌های الکتریکی است. این فرایند بستگی به ارتعاش سلول‌های موئی ظریف در گوش داخلی دارد. سر و صدا و عوامل دیگر می‌توانند به این سلول‌های موئی آسیب برسانند. چنانچه آن‌ها از بین بروند، هرگز رشد نمی‌کنند و در نتیجه فرد مبتلا به اختلال شنوایی برگشت‌ناپذیر می‌شود.
علل پیرگوشی
پیرگوشی ممکن است در اثر عوامل محیطی و ژنتیکی، بیماری‌ها و انواع خاصی از داروها ایجاد شود یا بدتر شود.
عوامل محیطی
قرار گرفتن در معرض موسیقی با صدای بلند یا سر و صدا در محیط کار، مانند ترافیک سنگین و یا سر و صدای کارگاه‌های ساختمانی از دلایل محیطی پیرگوشی است. سایر صداهای محیطی عبارتند از دستگاه چمن‌زنی، تیراندازی و ابزارها و وسایلی که صدای بلند تولید می‌کنند.
عوامل ژنتیکی
عوامل ژنتیکی در برخی از افراد می تواند باعث این نوع آسیب به گوش شود و با افزایش سن، ممكن است دچار مشكلات شنوایی شوند.
سایر عوامل
شرایط دیگری که می‌تواند باعث ایجاد پیرگوشی شود، عبارتند از:
- دیابت
- فشار خون بالا
- بیماری‌های قلبی
- اختلال در گردش خون
- سیگار کشیدن
این بیماری‌ها می‌توانند در شنوایی تاثیر بگذارند، زیرا سلول‌های موئی به تامین خون خوبی نیاز دارند.
دارو
برخی از داروهای از جمله برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، آسپیرین و داروهای شیمی درمانی اثر سمی بر روی گوش و عصب شنوایی دارند. در نتیجه این داروها ممکن است باعث بروز پیرگوشی شوند.
علائم پیرگوشی
پیرگوشی به‌طور معمول بر توانایی شخص در شنیدن صداهای زیر (فرکانس‌های بالا) تأثیر می‌گذارد. با پیشرفت کم شنوایی، ممکن است شنیدن گفتار دیگران به ویژه در مکان‌های پُر سر و صدا دچار مشکل شود. فرد صدا را می‌شنود، اما درک نمی‌کند یا اشتباه درک می‌کند.
پیشگیری پیرگوشی
دوری از سر و صدا و سایر عوامل خطرزا در سنین پایین می‌تواند از آسیب به سلول‌های موئی گوش داخلی پیشگیری کند، این پیشگیری ممکن است تاثیرات پیرگوشی در دوران سالمندی را به حداقل برساند.
کنترل بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی ممکن است گردش خون را بهبود ببخشد و علائم مرتبط با پیرگوشی را به حداقل برساند.
خودداری از مصرف داروهای سمی برای گوش مانند برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها و آسپیرین نیز ممکن است در پیشگیری یا کاهش عوارض جانبی مرتبط با پیرگوشی موثر باشد. با‌این‌حال، انجام چنین کاری ممکن است همیشه ممکن نباشد. شما همیشه باید قبل از قطع هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید.
تشخیص پیرگوشی
اگر فرد سالمندی دچار کم شنوایی تدریجی در هر دو گوش شود، پزشک به احتمال زیاد به پیرگوشی مشکوک می‌شود.
قبل از تشخیص پیرگوشی، پزشک ابتدا مجرای گوش و پرده گوش را معاینه می‌کند تا انسداد در اثر تجمع جرم گوش، التهاب و عفونت در گوش نباشد. در صورت نیاز به بررسی‌های بیشتر، پزشک معمولا فرد را به شنوایی‌شناس ارجاع می‌دهد.
شنوایی‌شناس با انجام تست شنوایی‌سنجی و سایر آزمون‌های شنوایی نوع و میزان کم شنوایی را مشخص می‌کند و بررسی می‌کند که آیا فرد مبتلا به پیرگوشی است.
درمان پیرگوشی
درمان موفقیت‌آمیز برای پیرگوشی معمولا به زمان و صبر نیاز دارد. رویکردی که متخصصان حوزه‌های مختلف سلامت را درگیر کند می‌تواند سودمند باشد.
افرادی که می‌توانند در تهیه و اجرای یک برنامه درمانی مؤثر و شخصی کمک کنند، شامل متخصصان زیر می‌شوند:
- پزشک متخصص گوش و حلق و بینی
- شنوایی‌شناس
- متخصص طب سالمندی
بسیاری از مبتلایان به بیماری پیرگوشی بعد از گذشت چند سال، به‌محض پیشرفت علائم، به دنبال درمان هستند. ممکن است افراد از میزان کم شنوایی خود آگاه نباشند زیرا این امر به‌تدریج اتفاق می‌افتد.
همچنین کم شنوایی اغلب اجتناب‌ناپذیر تلقی می‌شود. برخی افراد نمی‌دانند که می‌توان پیرگوشی را درمان کرد. برخی از افراد به دلیل آنچه دیگران درباره آن‌ها فکر می‌کنند تمایلی به استفاده از سمعک ندارند. در بعضی موارد هم افراد فقط در صورت اصرار اعضای خانواده به دنبال معالجه هستند.
هیچ داروی تاییدشدهای وجود ندارد که بتواند ضعف شنوایی به دلیل پیرگوشی را بازگرداند. نوع کم شنوایی در اثر پیرگوشی معمولا کم شنوایی حسی‌عصبی است. اثرات این نوع کم شنوایی بر زندگی روزمره را می‌توان با مدیریت علائم، استفاده از سمعک و در موارد شدید با جراحی کاهش داد.
گزینه‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تکنیک‌های مدیریت
افرادی که مشکل شنوایی دارند و از سمعک استفاده نمی‌کنند، معمولا بیشتر به نکات دیداری اعتماد می‌کنند. این نکات می‌تواند شامل لب خوانی و تفسیر وضعیت و حرکات باشد.
معمولا هنگام صحبت کردن باید روبروی فرد مخاطب قرار گرفت. دوری از موقعیت‌های پُر سر و صدا و اطمینان از روشنایی کافی می‌تواند با اطمینان خاطر مشارکت در گفت‌وگوها را آسان‌تر کند.
در مورد مشکل شنوایی خود با خانواده و دوستان صحبت کنید و از آن‌ها بخواهید که از روش‌هایی که به ارتباط بهتر کمک می‌کنند، استفاده کنند تا برقراری ارتباط و زندگی راحت‌تر شود.
وسایل کمک شنیداری
سمعک‌ها برای افرادی که شنیدن آن‌ها در موقعیت‌های پُر سر و صدا مشکل است می‌تواند مفید باشد. سمعک وسیله الکترونیکی است که در داخل یا پشت گوش قرار می‌گیرد.
سمعک دارای میکروفون، تقویت‌کننده و رسیور (بلندگو) است. میکروفون صدا را دریافت می‌کند، تقویت‌کننده صدا را تقویت می‌کند و رسیور آن را به گوش منتقل می‌کند.
افراد مبتلا به پیرگوشی می‌توانند از سمعک‌های نامرئی و پشت گوشی استفاده کنند. در مواردی که بینایی و مهارت دست فرد سالمند ضعیف است، سمعک پشت گوشی انتخاب بهتری است.
سایر وسایل کمک شنوایی که به این افراد کمک می‌کند، عبارتند از؛ رابط تلویزیون، رابط موبایل، ریموت میکروفون و حلقه القایی (Loop).
حلقه القایی نوعی سیستم صوتی است که معمولا در اماکن عمومی استفاده می‌شود. این وسیله سیگنال مغناطیسی ایجاد می‌کند، شخصی که از سمعک استفاده می‌کند، می‌تواند این سیگنال را به‌صورت بی‌سیم دریافت کند.
حلقه القایی برای اماکن عمومی مانند دفاتر خدمات پیشخوان، اداره پست، فروشگاه، بانک یا سینما استفاده می‌شود. همچنین می‌توان در کلاس‌های درس از آن استفاده کرد.
دستگاه‌هایی که صدا را به متن تبدیل می‌کنند و زیرنویس برای تلویزیون و فیلم‌ها نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
کاشت حلزون
کاشت حلزون می‌تواند به افرادی که مشکل شنوایی شدید تا عمیق و عمیق دارند، کمک کند. از یک ردیف الکترود در گوش داخلی برای دور زدن قسمت آسیب‌دیده استفاده می‌شود. سیگنال‌های الکتریکی به‌طور مستقیم سلول‌های عصبی باقی‌مانده در حلزون را تحریک می‌کنند.
در بیشتر افراد مبتلا کم شنوایی عمیق، کاشت حلزون باعث بهبود شنوایی می‌شود، به‌ویژه اگر سمعک بی‌اثر باشد.
نتیجه‌گیری
پیرگوشی قابل درمان نیست و هیچ دارویی تاییدشدهای برای کنترل آن وجود ندارد. با افزایش امید به زندگی، مشکل کم شنوایی مرتبط با سن نیز همواره وجود دارد.
دوره‌های درمان و تکنیک‌های مدیریت علائم می‌توانند کیفیت زندگی فرد را تا حد زیادی بهبود بخشند. علاوه بر این، استفاده از سمعک و بهتر شنیدن می‌تواند احساس منزوی شدن، استرس اجتماعی، افسردگی، اضطراب و مشکلات اعتماد به نفس را کاهش دهد.
پیرگوشی با گذشت زمان بدتر می‌شود و اين مهم است كه افراد به‌طور منظم تحت نظر باشند تا برنامه‌های درمانی و توانبخشی فرد با توجه به تغييرات و متناسب با نيازها تغيير يابد.