اختلال پردازش شنوایی (Auditory processing disorder)، که به آن اختلال پردازش شنوایی مرکزی (CAPD) نیز می‌گویند، کم شنوایی یا اختلال یادگیری نیست. نوعی اختلال شنوایی است که حدود 5٪ از کودکان سنین مدرسه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
کودکان مبتلا به این اختلال نمی‌توانند آنچه را که می‌شنوند، به‌همان روشی که سایر بچه ها می‌شنوند پردازش کنند، زیرا گوش و مغز آن‌ها کاملا هماهنگ نیست. اختلالی در مغز برای نحوه تشخیص و تفسیر صداها (به‌ویژه گفتار) وجود دارد.
با درمان مناسب، بچه‌های مبتلا به اختلال پردازش شنوایی (APD) می‌توانند در مدرسه و زندگی موفق باشند. تشخيص زودرس از اهميت بسياري برخوردار است، زيرا چنانچه اين اختلال زود درمان نشود، كودك ممکن است تاخير گفتاری و زبانی داشته باشد يا در يادگيری در مدرسه مشكلاتی داشته باشد.
تصور می‌شود کودکان مبتلا به اختلال پردازش شنوایی به‌طور عادی می‌شنوند، زیرا معمولا می‌توانند صداها را به‌طور همزمان در محیط‌های بسیار آرام (مانند اتاق اکوستیک) بشنوند. مشکل این است که آن‌ها معمولا تفاوت‌های جزئی بین اصوات در کلمات را تشخیص نمی‌دهند، حتی وقتی صداها با صدای بلند و واضح شنیده می‌شوند.
این نوع مشکلات معمولا در محیط‌های پُر سر و صدا و اغلب در موقعیت‌های اجتماعی اتفاق می‌افتد. بنابراین بچه‌های مبتلا به APD ممکن است وقتی در مکان‌های پُر سر و صدا مانند زمین بازی، مسابقات ورزشی، رستوران، مدرسه و مهمانی‌ها هستند، در درک آنچه که به آن‌ها گفته می‌شود، مشکل داشته باشند.
علائم
اختلال پردازش شنوایی می‌تواند بر نحوه صحبت کردن فرزند شما و همچنین توانایی خواندن، نوشتن و تلفظ او تاثیر گذارد. او ممکن است انتهای کلمات را رها کند یا صداهای مشابه را اشتباهی تشخیص دهد.
علائم این اختلال از خفیف تا شدید متغیر است و می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد. اگر فکر می‌کنید فرزند شما ممکن است در پردازش صداها مشکل داشته باشد، این سوالات را از خودتان بپرسید:
- آیا کودک شما از صداهای بلند یا ناگهانی رنج می‌برد؟
- آیا محیط‌های پُر سر و صدا برای فرزند شما ناراحت‌کننده است؟
- آیا رفتار و عملکرد فرزند شما در محیط‌های ساکت‌تر بهبود می‌یابد؟
- آیا فرزند شما در اجرای دستورات، چه ساده و چه پیچیده مشکل دارد؟
- آیا فرزند شما مشکل در خواندن، تلفظ و نوشتن یا سایر مشکلات گفتاری دارد؟
- آیا حل مسائل ریاضی کلامی برای فرزند شما سخت است؟
- آیا فرزند شما بی‌نظم و فراموش‌کار است؟
- آیا پیگیری مکالمات توسط فرزندتان سخت است؟
اختلال پردازش شنوایی اغلب اشتباه تشخیص داده می‌شود، زیرا بسیاری از رفتارهای ذکر شده در بالا همچنین می‌تواند همراه با مشکلات دیگری مانند ناتوانی در یادگیری، کم توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) و حتی افسردگی باشد.
علل
اغلب علت اختلال پردازش شنوایی کودک مشخص نیست. شواهد نشان می‌دهد که ضربه مغزی، مسمومیت با سرب، عفونت‌های مزمن گوش، مننژیت، تولد زودرس یا وزن کم و ژن‌ها می‌توانند نقش داشته باشند. گاهی‌اوقات هم دلایل مختلفی وجود دارد.
تشخیص
اگر فکر می‌کنید فرزندتان هنگامی که دیگران صحبت می‌کنند در شنیدن یا درک گفتار مشکل دارد، باید شنوایی‌شناس کودک شما را ارزیابی کند. فقط متخصصان شنوایی می‌توانند اختلال پردازش شنوایی را تشخیص دهند.
شنوایی‌شناسان به دنبال پنج زمینه اصلی مشکل در کودکان مبتلا به اختلال پردازش شنوایی هستند:
- مشکلات شنوایی در حضور صدای زمینه: این در شرایطی است که کودک در صورت وجود نویز در محیط نمی‌تواند توجه کند. مانند کلاس‌های پُر سر و صدا در مدارس.
- مشکلات حافظه شنیداری: این در شرایطی است که کودک در به‌خاطر سپردن اطلاعاتی از قبیل جهت‌ها، لیست‌ها یا مطالب مورد مطالعه مشکل دارد. این می‌تواند فوری باشد («من الان نمی‌توانم آن را بخاطر بسپارم») و یا به تاخیر افتاد («وقتی بعدا به آن احتیاج دارم نمی‌توانم آن را به‌خاطر بسپارم»).
- مشکلات تمایز شنوایی: این زمانی است که کودک در شنیدن تفاوت بین کلمات یا اصوات مشابه مشکل دارد. این امر ممکن است مهارت‌های خواندن، تلفظ و نوشتن را تحت تاثیر قرار دهد.
- مشکلات توجه شنوایی: این زمانی است که کودک نمی‌تواند تمرکز کند و آنقدر (طولانی) گوش کند تا یک کار یا نیاز را انجام دهد (مانند گوش دادن به سخنرانی در مدرسه). کودکان مبتلا به اختلال پردازش شنوایی مرکزی معمولا برای حفظ توجه مشکل دارند، اگرچه سلامتی، انگیزه و نگرش نیز می‌توانند نقش داشته باشند.
- مشکلات انسجام شنوایی: این هنگامی است که وظایف شنیدن در سطوح قبلی مشکل داشته باشد. مهارت‌های انسجام شنیداری مانند ترسیم استنتاج از مکالمات، درک معماها یا درک مشکلات ریاضی کلامی نیاز به پردازش شنیداری و سطح زبانی بالاتری دارد. وقتی سایر مهارت‌ها (سطوح 1 تا 4 بالا) سالم باشند و مشکلی نداشته باشند، این مهارت به بهترین شکل ایجاد می‌شود.
ازآنجاکه بیشتر ارزیابی‌هایی که برای بررسی APD انجام می‌شود، کودک باید حداقل 7 یا 8 سال سن داشته باشد، بسیاری از بچه‌ها تا آن زمان یا دیرتر تشخیص داده نمی‌شوند.
کمک به فرزندتان
سیستم شنوایی کودک تا سن 15 سالگی کاملا تکامل نیافته است. بنابراین، بسیاری از کودکانی که با اختلال پردازش شنوایی تشخیص داده می‌شوند با بالغ شدن سیستم شنوایی خود می‌توانند با گذشت زمان مهارت‌های بهتری را یاد بگیرند. هیچ روش درمانی شناخته شده‌ای وجود ندارد، اما تربیت شنوایی و دستگاه‌های کمک شنیداری می‌توانند به این کودکان کمک کنند که اصوات را حس کنند و مهارت‌های ارتباطی خوبی برقرار کنند.
دستگاه‌های الکترونیکی، مانند سیستم اِف‌اِم (FM) نوعی دستگاه کمک شنوایی است که می‌تواند به کودک شما کمک کند تا صدای معلم را با وضوح بیشتری بشنود. همچنین معلمان می‌توانند راه‌هایی را برای کمک به او در جلب توجه به خود مانند نشستن جلوی کلاس و محدود کردن سر و صدای پیش زمینه پیشنهاد دهند.
بخش مهمی از موثر بودن سیستم اِف‌اِم، درمان مستمر با شنوایی‌شناس و گفتار درمان است که به کودک در پیشرفت مهارت شنوایی و گفتاری کمک می‌کند.
چندین برنامه کامپیوتری برای کمک به کودکان مبتلا به APD وجود دارد. آن‌ها عمدتا به مغز كمك می‌كنند كه عملکرد بهتری در پردازش صداها در محیط پُر سر و صدا داشته باشد.
در خانه
استراتژی‌های به‌کار رفته در خانه و مدرسه می‌توانند برخی از مشکلات مرتبط با APD را کاهش دهند.
شما می‌توانید چند تغییر در خانه نیز انجام دهید. کفپوش خانه اگر از جنس سخت هست را با فرش بپوشانید تا انعکاس صدا کاهش یابد و استفاده از تلویزیون، رادیو و سایر لوازم الکترونیکی پُر سر و صدا را محدود کنید.
کودکان دارای APD معمولا در اجرای دستورات کلامی مشکل دارند، بنابراین این پیشنهادات ممکن است به شما کمک کند:
- تا جای ممکن در خانه و مدرسه سر و صدای زمینه را کاهش دهید.
- از فرزندتان بخواهید هنگام صحبت کردن به شما نگاه کند.
- از جملات ساده و گویا استفاده کنید.
- با فرزندتان شمرده‌تر و کمی بلندتر صحبت کنید.
- از فرزندتان بخواهید که دستورات کلامی خود را تکرار کند و تا زمان کامل شدن دستورات آن‌ها را با صدای بلند (برای شما یا خود) تکرار کند.
- برای دستورالعمل‌هایی که بعدا تکمیل می‌شوند، یادداشت بنویسید، پوشیدن ساعت یا حفظ روال خانگی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- برای کودکان مبتلا به APD بسیار ناراحت‌کننده است، وقتی در محیط پُر سر و صدا باید به چیزی گوش دهند. به فرزند خود بیاموزید که هنگام گوش دادن، سعی کند از محیط‌های پُر سر و صدا دور شود و به مکان‌های ساکت‌تر برود.
نکات دیگری که ممکن است به شما کمک کند:
- شرایط آرام و ساکتی (نه میز آشپزخانه) برای کودک خود فراهم کنید.
- یک سبک زندگی صلح‌آمیز و منظم را حفظ کنید.
- عادت‌های خوب خوردن و خوابیدن را تشویق کنید.
- کارهای منظم و واقع‌بینانه از فرزندتان بخواهید، از جمله تمیز و مرتب نگه‌داشتن اتاق و میز.
- اعتماد به نفس فرزندتان را بالا ببرید.
در مدرسه
افرادی که از فرزند شما نگهداری می‌کنند، مهم است که در مورد اختلال پردازش شنوایی اطلاعات داشته باشند. حتما با معلمان و دیگر مسئولان مدرسه در مورد APD و چگونگی تاثیر آن در یادگیری صحبت کنید.
مواردی که ممکن است به شما کمک کند:
- صندلی را تغییر دهید که کودک شما بتواند در جلوی کلاس و پشت به پنجره بنشیند.
- استفاده از وسایل کمک به مطالعه، مانند ضبط صوت یا یادداشت‌هایی که می‌توانند به‌صورت آنلاین مشاهده شوند.
- استفاده از برنامه‌های کامپیوتری که برای بچه‌های مبتلا به APD طراحی شده‌اند.
در مورد پیشرفت تحصیلی فرزندتان به‌طور مرتب با مسئولان مدرسه در تماس باشید. یکی از مهم‌ترین کارهایی که والدین و معلمان می‌توانند انجام دهند این است که به این اختلال توجه کنند. علائم و رفتارهای آن چیزی نیست که کودک بتواند آن را کنترل کند. آنچه کودک می‌تواند کنترل کند، شناخت مشکلات مرتبط با APD و استفاده از راهکارهای توصیه‌شده در خانه و مدرسه است.
نگرش مثبت، واقع‌بینانه و اعتماد به نفس سالم در کودک مبتلا به اختلال پردازش شنوایی می‌تواند باعث شگفتی شود. بچه‌های مبتلا به APD می‌توانند مانند سایر همکلاسی‌ها موفق باشند. استفاده از راهبردها و تکنیک‌های آموخته‌شده در تربیت شنوایی و گفتار درمانی می‌تواند به درمان کم شنوایی آن‌ها کمک کند که پیشرفت کنند.
