گفتار درمانی (speech therapy) افرادی را که دچار اختلالات گفتاری و مشکلات ارتباطی هستند، درمان و پشیبانی می‌کند. این روش برای درمان چندین مشکل در کودکان و بزرگسالان مفید است.
گفتار بیان افکار با استفاده از اصوات تولیدی است. اختلال گفتاری مشکلی است که مانع از برقراری ارتباط فرد با استفاده از کلمات گفتاری می‌شود. ممکن است به اختلالات گفتاری، اختلالات ارتباطی نیز گفته شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد گفتار درمانی، ازجمله شرایطی که ممکن است برای آن مفید باشد و نحوه عملکرد آن، به مطالعه این مقاله ادامه دهید.
گفتار درمانی چیست؟
اختلالات گفتاری می‌توانند به روش‌های مختلفی ایجاد شوند. آن‌ها ممکن است به دلیل موارد زیر رخ دهند:
- آسیب‌های عصبی به مغز
- فلج عضلانی
- ناهنجاری‌های ساختاری
- معلولیت‌های رشدی
مطالعه‌ای در سال 2015 نشان داد که حدود 8% از کودکان بین 3 تا 17 سال در 12 ماه گذشته یک اختلال ارتباطی را تجربه کرده‌اند.
براساس اطلاعات موسسه ملی ناشنوایی و سایر اختلالات ارتباطی امریکا (NIDCD)، حدود 7.5 میلیون نفر در ایالات متحده در استفاده از صدای خود مشکل دارند.
گفتار درمانی، درمان موثری برای اختلالات گفتاری و ارتباطی است.
با گفتار درمانی، آسیب‌شناس گفتار-زبان (SLP) افراد مبتلا به اختلالات گفتاری را درمان و پشتیبانی می‌کند. آن‌ها متخصصانی هستند که برای ارزیابی و درمان مبتلایان به اختلالات گفتار، زبان یا بلع آموزش دیده‌اند.
اغلب به آسیب‌شناس‌های گفتار-زبان، گفتار درمانگر گفته می‌شود.
چگونه عمل می‌کند؟
آسیب‌شناس گفتار-زبان با ارزیابی فرد شروع می‌کند. سپس آن‌ها می‌توانند انواع مختلف اختلالات گفتاری و نحوه درمان آن‌ها را شناسایی کنند.
گفتار درمانی برای کودکان
کودک ممکن است در کلاس گفتار درمانی بخشی از گروهی کوچک باشد یا در محیطی یک‌به‌یک در جلسه گفتار درمانی شرکت کند. این بستگی به این دارد که به کدام اختلال گفتاری مبتلا است.
آسیب‌شناس گفتار-زبان از تمرینات و فعالیت‌های درمانی برای کمک به کودک در غلبه بر مشکلات خاص خود استفاده خواهد کرد.
این تمرینات شامل:
- فعالیت‌های زبانی: شامل بازی و گفت‌وگو با کودک هنگام استفاده از تصاویر، کتاب‌ها و اشیا برای تحریک رشد زبان است. آسیب‌شناس گفتار-زبان همچنین ممکن است تلفظ صحیح را نشان دهد و از تمرینات بازگویی برای کمک به افزایش مهارت‌های زبانی کودک استفاده کند.
- فعالیت‌های تولیدی: این شامل همکاری نزدیک آسیب‌شناس گفتار-زبان با کودک برای کمک به تلفظ او می‌شود. آسیب‌شناس گفتار-زبان چگونگی تولید صداهای خاص را اغلب در هنگام فعالیت‌های بازی، نشان می‌دهد.
- تغذیه و بلع درمانی: آسیب‌شناس گفتار-زبان می‌تواند به کودک در زمینه جویدن یا بلع تاحد بسیار زیادی کمک کند. همچنین می‌تواند از ورزش‌های دهانی برای تقویت عضلات دهان یا کار با بافت‌های مختلف غذایی برای بهبود آگاهی دهانی کودک استفاده کند.
- تمرینات: آسیب‌شناس گفتار-زبان ممکن است همراه با ماساژ صورت، از تعدادی تمرینات زبان، لب و فک برای کمک به تقویت عضلات اطراف دهان استفاده کند. آن می‌تواند به گفتار و ارتباطات آینده به آن‌ها کمک کند.
آسیب‌شناس گفتار-زبان همچنین راهکارها و تمرینات داخل منزل را برای کودک فراهم می‌کند. این تمرینات به کودک این امکان را می‌دهد که برخی فعالیت‌ها را با والدین یا پرستار خود تمرین کند، بنابراین می‌تواند در خانه به تمرین ادامه دهد.
گفتار درمانی برای بزرگسالان
آسیب‌شناس گفتار-زبان می‌تواند از چندین تکنیک مختلف برای بخشی از گفتار درمانی بزرگسالان استفاده کند. این تکنیک‌ها شامل:
- ارتباطات اجتماعی: آسیب‌شناس گفتار-زبان ممکن است برای بهبود ارتباط از حل مسئله، فعالیت‌های حافظه و تمرینات مکالمه‌ای استفاده کند.
- تمرینات تنفسی: آسیب‌شناس گفتار-زبان ممکن است از تمرینات تنفسی برای کمک به مشکلات تشدید (resonance) استفاده کند.
- تمرینات دهانی: این تمرینات روش مناسبی برای تقویت عضلات دهان است که می‌تواند به بهبود ارتباطات کمک کند.
- تمرینات بلع: موارد پزشکی مانند بیماری پارکینسون، سرطان دهان یا سکته مغزی ممکن است باعث مشکلات بلع شود. آسیب‌شناس گفتار-زبان می‌تواند از تمرینات بلع برای کمک به فرد در مدیریت این مشکلات استفاده کند.
بیماری‌ها
آسیب‌شناس گفتار-زبان می‌تواند از گفتار درمانی برای درمان چندین بیماری استفاده کند که شامل موارد زیر است:
لکنت زبان
لکنت زبان (stuttering) نوعی اختلال گفتاری است که متخصصان آن را با تکرار اصوات، هجا یا کلمات مشخص می‌کنند. فردی که دچار لکنت است اغلب کلمات، هجاها یا عبارات را تکرار یا طولانی بیان می‌کند.
فردی که دچار لکنت است می‌داند چه چیزی می‌خواهد بگوید، اما در گفتار واضح یا در چگونگی جریان طبیعی آن مشکل دارد.
مردم به لکنت، گیرکردن زبان نیز می‌گویند.
آفازی
آفازی (aphasia) نوعی اختلال است که باعث می‌شود فرد در زبان یا گفتار مشکل داشته باشد. آسیب به قسمت‌هایی از مغز که مسئول زبان هستند، ممکن است باعث آفازی شود. سکته‌های مغزی علت اصلی این بیماری در بزرگسالان است.
فرد مبتلا به آفازی ممکن است توانایی خود را در بیان و درک زبان از دست بدهد و همچنین در خواندن یا نوشتن مشکل داشته باشد.
براساس اطلاعات موسسه ملی ناشنوایی و سایر اختلالات ارتباطی، حدود 1 میلیون نفر در ایالات متحده با آفازی زندگی می‌کنند و تقریبا 180،000 سالانه به این بیماری مبتلا می‌شوند.
اختلالات تولیدی
متخصصان، اختلال تولیدی (articulation disorder) را اختلالی که ارتباط با ناتوانی گفتار یا زبان ندارد، طبقه‌بندی می‌کنند.
اختلالات تولیدی به افرادی اشاره دارد که در تلفظ صدا شامل حرکات هماهنگ لب‌ها، زبان، دندان‌ها، کام و سیستم تنفسی دچار مشکل می‌شوند.
کسانی که به این اختلالات مبتلا هستند ممکن است در ساختن برخی صداها مشکل داشته باشند، مثلا گفتن «رورا» به‌جای «رویا».
فرد مبتلا به اختلالات واج‌شناختی (phonological) می‌تواند این صداها را به‌درستی تولید کند، اما ممکن است آن‌ها را در موقعیت غلط کلمه استفاده کند.
افراد مبتلا به اختلالات تولیدی اغلب کلمات را اشتباه تلفظ می‌کنند. بسیاری از این افراد در دیگر زمینه‌های رشد زبان نیز مشکلاتی دارند.
اختلال خاص زبانی
اختلال خاص زبانی (SLI) نوعی اختلال است که باعث ایجاد مشکلاتی در رشد مهارت‌های زبانی کودکان می‌شود. این بیماری به دلیل ناتوانی عصبی، حسی یا فکری شناخته‌شده نیست.
اختلالات خاص زبانی ممکن است نحوه صحبت، گوش دادن، خواندن و نوشتن کودک را تحت تأثیر قرار دهد. گاهی‌اوقات متخصصان به این اختلالات، اختلال رشدی زبان، تأخیر زبان یا دیسفاژی رشدی (developmental dysphasia) می‌گویند.
اختلال خاص زبانی یکی از شایع‌ترین اختلالات رشد است که حدود 8-7 % از کودکان مهد کودک را درگیر می‌کند.
این بیماری می‌تواند با ورود فرد به بزرگسالی او را تحت تأثیر قرار دهد. گفتار درمانی می‌تواند مشکلات خاص فرد را بهبود بخشد و به زندگی اجتماعی و کاری وی کمک کند.
اختلالات تشدید
انسداد یا گرفتگی جریان منظم هوا در دهان فرد هنگام صحبت می‌تواند باعث ایجاد اختلالات تشدید (resonance disorders) شود. این اختلالات ارتعاشات مسئول گفتار را تغییر داده و منجر به مبهم شدن گفتار می‌شود.
متخصصان اغلب این اختلال گفتاری را با شکاف کام و سایر اختلالات عصبی مرتبط می‌دانند.
آیا گفتار درمانی موثر است؟
چندین مطالعه نشان می‌دهند گفتار درمانی روش موثری برای کمک به کودکان و بزرگسالان در رشد مهارت‌های ارتباطی است.
مطالعه‌ای بر روی بیش از 700 کودک دارای مشکلات گفتاری یا زبانی نشان می‌دهد که گفتار درمانی تأثیر مثبت زیادی داشته است.
نتایج نشان می‌دهد که به‌طور متوسط 6 ساعت گفتار درمانی در طی 6 ماه به‌طور قابل‌توجهی عملکرد ارتباطی را بهبود می‌بخشد.همچنین گفتار درمانی بسیار موثرتر از عدم درمان در همان دوره بود.
در مطالعه دیگری تأثیرات گفتار درمانی بر روی بزرگسالانی که سکته مغزی کرده و دچار آفازی شده‌اند مورد بررسی قرار گرفت. داده‌ها حاکی از آن است که گفتاردرمانی در درمان این مشکلات ارتباطی موثر است.
این تحقیق همچنین به کارآیی آن در مرحله اولیه پس از سکته مغزی، به‌طور معمول در 6 ماه اول، اشاره دارد و نشان می‌دهد که درمان‌های فشرده اثر بیشتری دارند.
همچنین مطالعه دیگری بیان می‌کند که گفتار درمانی می‌تواند در درمان افراد مبتلا به آفازی موثر باشد. این مطالعه نشان می‌دهد که 16 جلسه گفتار درمانی در طول هشت هفته متوالی به بهبود مهارت‌های ارتباطی کمک کرد.
جایگزین‌ها
جایگزین‌هایی برای گفتار درمانی وجود دارد که ممکن است فرد در کنار گفتار درمانی از آن‌ها استفاده کند. این جایگزین‌ها شامل:
موسیقی درمانی
موسیقی درمانی شامل تعدادی فعالیت خاص است به رهبری موسیقی است. در این فعالیت‌ها از موسیقی برای تقویت زبان، ارتباط و مهارت‌های اجتماعی استفاده می‌شود. مطالعه‌ای نشان می‌دهد که می‌تواند به تسهیل رشد گفتار در کودکان کمک کند.
درمان نوروفیدبک
در این روش درمانی از حسگرهای متصل به پوست سر فرد استفاده می‌شود که فعالیت امواج مغزی را ثبت می‌کند. سپس پزشکان برای نمایش این فعالیت از صفحه نمایش استفاده می‌کنند. سپس فرد می‌تواند هنگام برقراری ارتباط یاد بگیرد که عملکردهای مغزی خود را کنترل کند.
این روش درمان موثری برای مشکلات گفتاری در افرادی است که سکته مغزی را تجربه کرده‌اند. بااین‌حال، ممکن است مزایای طولانی‌مدت محدودی داشته باشد و تحقیقی که بیان می‌کند نمی‌تواند به‌طور قطعی کارآیی آن را ثابت کند.
مداخلات زبانی والدین
در این روش والد یا مراقب کودک از کارهای و فعالیت‌هایی روزمره برای كمك به رشد مهارت‌های زبانی کودک استفاده می‌كند. مطالعه‌ای مداخلات زبانی والدین برای کودکان خردسال بین 60-18 ماه را بررسی کرد.
نتایج نشان داد والدینی که مداخلات ارتباطی و زبانی را اجرا می‌کنند، تأثیر مثبت و قابل‌توجهی بر مهارت‌های زبانی کودکان با و بدون معلولیت ذهنی دارند.
چکیده
درحالی‌که اختلالات گفتاری و ارتباطی در ایالات متحده شایع است، ثابت شده که گفتار درمانی درمان موثری برای این اختلالات است.
گفتار درمانی هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان موثر است و آسیب‌شناسان گفتار-زبان می‌توانند از تکنیک‌های مختلفی برای بهبود مهارت‌های ارتباطی فرد استفاده کنند.
