ادیوگرام چیست؟ | چگونه آن را تفسیر می‌کنند؟

کم ­شنوایی یکی از موارد خیلی شایع است، از هر هشت نفر بالای دوازده سال در امریکا یک نفر کم شنوا است. طبق گفته موسسه ملی سلامت امریکا، تقریبا 25 درصد از افراد 65 تا 74 سال و 50 درصد از 75 سال و بالاتر با درجاتی از کم ­شنوایی­ که فعالیت­‌های زندگی روزمره را مختل می­‌کند، دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

اگر مبتلا به کم شنوایی هستید، احتمالا برای تست شنوایی‌سنجی به کلینیک شنوایی مراجعه کرده‌اید و در اتاقک اکوستیک نشسته‌اید. شما با دقت به صدایی گوش می‌دهید که از هدفون به گوش می‏‌رسد و هنگام شنیدن صدا با فشار دکمه کوچکی پاسخ می‌دهید.

آیا تا به حال فکر کرده‌­اید، شنوایی­‌شناس چگونه ادیوگرام (نتیجه تست شنوایی‌سنجی) را ثبت می‌­کند؟ چگونه آن را تفسیر می‌کند که شنوایی شما طبیعی است یا کم شنوایی دارید؟

ادیوگرام چیست؟

شنوایی‌­شناسان از ادیوگرام (Audiogram) که برخی به اشتباه به آن «نوار گوش» می‌گویند برای ثبت نتیجه تست شنوایی‌سنجی استفاده می‌­کنند، نموداری که فرکانس (هرتز) و بلندی (دسی­‌بل) را در سطوح مختلف کم شنوایی از ملایم تا عمیق نشان می‌دهد. شنوایی­‌شناس علامت متغیرها را بر روی نمودار علامت­‌گذاری می‌­کند و کم شنوایی شما را ترسیم می­‌کند. به‌­نظر ساده می‌­رسد، اما در واقع کاملا پیچیده است، برای این‌که دقیقا محل کم ­شنوایی شما را تعیین می‌­کند.

ادیوگرام کلید حل کم شنوایی است. در گذشته، تنها کاری که سمعک‌­ها می‌­توانستند انجام دهند، تقویت همه صداها بود. اما اکنون، با استفاده از فناوری دیجیتال، می‌توان آن­‌ها را متناسب با نوع و میزان کم شنوایی خاص شما تنظیم کرد.

تفسیر ادیوگرام روشی استاندارد است، اما بیماران ممکن است ادیوگرام خود را مشاهده نکنند، مگر این‌که آن را درخواست کنند. برخی از شنوایی­‌شناسان تصور می‌­کنند بیماران فقط نتایج را می­‌خواهند و نه تصویر کامل آن را. اما اگر خود یا یکی از عزیزان­‌تان کم شنوایی دارند، می‌­توانید چیزهای زیادی را از نگاه کردن به ادیوگرام یاد بگیرید. این امر به‌ویژه در مواردی که ادیوگرام­‌ها خود را مقایسه می‌کنید، به شما امکان می‌­دهد معیار پایه‌ای تعیین کنید و ببینید شنوایی شما پیشرونده است یا خیر.

همیشه نسخه‌ای از ادیوگرام یا نوار گوش خود را نگه دارید. شنوایی‌شناسان از ادیوگرام برای برنامه­‌ریزی و تنظیم سمعک استفاده می‌کنند.

ادیوگرام­‌ها به اندازه‌­ای که نشان می‌دهند پیچیده نیستند

اگر تا به­‌ حال ادیوگرام دیده باشید، ممکن است تلاش ‌کنید که آن را تفسیر کنید. علامت‌های X و O به چه معناست؟ چرا آن­‌ها با خط به هم متصل می‌­شوند؟ و چرا خطوط در بعضی نقاط با هم تلاقی می­‌کنند و در نقاط دیگر از هم جدا می­‌شوند؟

ادیوگرام‌­ها پیچیده به‌­نظر می­‌رسند، اما اگر اصول را بدانید، بسیار ساده هستند. اگر اصول کار نمودار را می‌­دانید – با دو متغیر متقاطع – می­‌توانید ادیوگرام را تفسیر کنید.

ادیوگرام شما تلاقی بین دسی­‌بل (بلندی صدا) و هرتز (فرکانس یا زیروبمی) را نشان می­‌دهد. ادیوگرام آهسته‌ترین صداهایی را که می‌­توانید در فرکانس‌­های مختلف بشنوید، نشان می‌­دهد. هرچه علامت­‌ها به بالای نمودار نزدیک­تر باشند، شنوایی شما بهتر است. علامت‌ها ممکن است در یک نقطه بالا باشند و در نقطه دیگر فرو بروند که نشان­‌دهنده این است که در کدام فرکانس شنوایی شما بهتر یا بدتر است.

برای نمونه، فرکانس صدای پرنده بسیار بالا است، درحالی‌که فرکانس خرناس سگ پایین است. ممکن است این صداها از نظر بلندی برابر باشند، اما اگر پیرگوشی دارید که با مشکل شنوایی در فرکانس‌­های بالا همراه است، صدای سگ را می­‌شنوید، اما صدای پرنده را خیر. خطوط شما در سمت چپ نمودار بالاتر خواهد بود، اما در سمت راست پایین می­‌رود. ادیوگرامی که در تصویر پایین می‌بینید، نمونه‌‏ای از این نوع کم ­شنوایی است.

چگونه ادیوگرام را تفسیر کنید؟

با خواندن از بالا به پایین، اعداد سمت چپ ادیوگرام شدت صدا برحسب دسی‌­بل را نشان می‌دهد که از صفر دسی­‌بل در بالا به 120 دسی‌بل در پایین می‌رسند. از چپ به راست فرکانس یا زیروبمی صدا است که با هرتز اندازه‌­گیری می‌شود. فرکانس از سمت چپ با 125 هرتز شروع می‌­شود و در سمت راست تا 8000 هرتز افزایش می‌­یابد. این مانند صفحه کلید پیانو است. پایین‌­ترین فرکانس‌­ها در سمت چپ و بالاترین فرکانس­‌ها در سمت راست است.

در ادیوگرام Xهای آبی نشان­دهنده گوش چپ و Oهای قرمز نشان­‌دهنده گوش راست است. علامت‌های X و O هر کدام با یک خط به هم متصل می­‌شوند؛ یکی قرمز و دیگری آبی. خط قرمز با O قرمز نشان­‌دهنده شنوایی در گوش راست شما و خط آبی با X آبی نشان­‌دهنده شنوایی گوش چپ شما است.

اگر ادیوگرام شما فاقد رنگ است، خط اتصال با X نشان­‌دهنده گوش چپ شما است و خط اتصال با O نشان‌دهنده گوش راست شما است.

دسی‌­بل (dB) چیست؟

دسی‌­بل، بلندی یا شدت صدا را اندازه می‌گیرد.

سطح دسی‌­بل در ادیوگرام از صفر شروع می‌شود، اما به این معنا نیست که هیچ صدایی وجود ندارد بلکه به معنی شنیدن کمترین صدایی است که افراد با شنوایی طبیعی می­‌توانند بشنوند. 10 دسی‌­بل ده برابر شدت آن است. برخلاف هرتز، که اعداد ثابت هستند، دسی­‌بل به­‌صورت لگاریتمی اندازه‌گیری می‌شود. به این معنا که صدای 20 دسی بل 100 برابر بیشتر از صفر دسی‌بل است و به همین ترتیب افزایش می­‌یابد.

به­‌یاد آوردن آنچه در سطوح مختلف دسی‌­بل اتفاق می­‌افتد آسان‌­تر است. گفتار معمول حدود 60، ماشین لباسشویی 75 و اره برقی 115 دسی‌­بل است. گوش دادن به صدای بیشتر از 70 دسی‌­بل در طولانی‌مدت ممکن است شروع آسیب به شنوایی شما باشد. سر و صدای خیلی زیاد، بیشتر از 120 دسی­‌بل می­‌تواند به گوش شما آسیب فوری برساند.

هرتز (Hz) چیست؟

واحد فرکانس (یا زیروبمی) هرتز (Hz) است، تعداد لرزش­‌های صوتی را که می­‌توانید در یک ثانیه بشنوید، اندازه‌گیری می­‌کند. گوش سالم می‌­تواند طیف گسترده‌­ای از فرکانس­‌ها را، از بسیار پایین (20 هرتز) تا بسیار بالا (20 هزار هرتز) بشنود. با کم ­شنوایی، این محدوده کاهش می­‌یابد. کم ­شنوایی مربوط به سن (پیرگوشی)، از دست دادن فرکانس­‌های بالاتر، مانند صدای زنان و کودکان است، درحالی‌که توانایی شنیدن فرکانس‌های پایین (بم) می‌تواند طبیعی باشد.

میزان کم شنوایی

پنج سطح کم­ شنوایی وجود دارد – ملایم، متوسط​​، متوسط رو به شدید، شدید و عمیق- که در ادیوگرام نشان داده می­‌شوند.

شنوایی طبیعی

اگر شنوایی شما طبیعی است، باید X یا O برای هر فرکانس در محدوده صفر تا 20 دسی­‌بل باشد. این بدان معناست که شما می‌توانید صداهای روزمره را بدون تقویت بشنوید.

کم ­شنوایی ملایم

اگر کم ­شنوایی ملایم (mild) داشته باشید، X یا O را در محدوده 20 تا 40 دسی­‌بل مشاهده خواهید کرد. کم شنوایی ملایم به این معناست که شما ممکن است در شنیدن گفتار در محیط­‌های پُر سر و صدا مشکل داشته باشید. همچنین ممکن است به این معنا باشد که هنگام تماشای تلویزیون یا گوش دادن به استریو به میزان صدای بیشتری نیاز دارید. به همین دلیل اعضای خانواده احتمالا اولین کسانی هستند که کم شنوایی شما را متوجه می‌­شوند.

کم ­شنوایی متوسط ​​و متوسط رو به شدید

کم­ شنوایی متوسط (moderate) ​​در محدوده 40 تا 55 و متوسط رو به شدید (moderately-severe) ​​در محدوده 55 تا 70 مشخص می­‌شود. با کم ­شنوایی متوسط ​​تا متوسط رو به شدید​​، شما اغلب در درک گفتار در محیط‌های پُر سر و صدا، ازجمله تلفن، تلویزیون و در اجتماعات عمومی مشکل خواهید داشت. ممکن است متوجه شوید که اغلب از افراد می­‌خواهید تکرار کنند و ناامید می­‌شوید زیرا آنچه را که می­‌گویند درک نمی‌کنید. همچنین ممکن است افراد به شما بگویند که در مکالمات بلند صحبت می­‌کنید.

کم ­شنوایی شدید

اگر کم­ شنوایی شدید (severe) دارید، X یا O در محدوده 70 تا 90 دسی­‌بل قرار می‌­گیرد. این بدان معناست که در بسیاری از موقعیت‌ها در شنیدن مشکل قابل‌توجهی دارید. همچنین ممکن است شروع به اجتناب از حضور در مکان­‌های پُر سر و صدایی کنید که می­‌دانید بیشتر مکالمه را از دست خواهید داد.

کم­ شنوایی عمیق

اگر کم ­شنوایی شما عمیق (profound) باشد، علائم را در محدوده 90 تا 120 دسی‌بل مشاهده خواهید کرد. در این سطح، شما در همه موقعیت‌ها با مشکلات عمده ارتباطی روبرو هستید. کم ­شنوایی عمیق معمولا به کمک دیداری مانند لب ­خوانی یا زبان اشاره نیاز دارد. برای هر دو کم ­شنوایی شدید و عمیق کاشت حلزون ممکن است توصیه شود.

تست انتقال استخوانی 

تست انتقال استخوانی (Bone conduction) قسمت مهم دیگری از تست شنوایی‌سنجی است که در ادیوگرام شما ثبت می­‌شود.

صدا نه تنها به‌­صورت امواج از هوا به گوش شما می­‌رسد، بلکه استخوان­‌های سر شما نیز صدا را انتقال می­‌دهند. انتقال استخوانی همانند انتقال راه هوایی است، به جز این‌که با مرتعش‌کننده استخوانی انجام می­‌شود – مرتعش‌کننده مربعی کوچکی پشت گوش قرار می­‌گیرد و فقط حلزون گوش را تحریک می‌کند – که به افتراق مشکلات گوش میانی یا خارجی از گوش داخلی کمک می­‌کند.

نتایج تست انتقال استخوانی با خط آبی <  برای گوش چپ  و خط قرمز > برای گوش راست مشخص می‌­شود.

ممکن است تفاوتی بین نتایج آزمون انتقال هوایی و انتقال استخوانی وجود داشته باشد. به این اختلاف فاصله انتقال هوایی-استخوانی (air-bone gap) گفته می­‌شود. فاصله انتقال هوایی-استخوانی ممکن است به معنای وجود مشکلی در گوش خارجی یا میانی باشد.

درمان کم ­شنوایی با سمعک

راه­‌حل­‌های شنوایی با توجه به سبک زندگی و نوع و میزان کم ­شنوایی ممکن است بسیار متفاوت باشند. هنگامی که میزان کم شنوایی خود را تعیین کردید، باید تحقیق در مورد بهترین راه­‌حل را برای خود شروع کنید. ممکن است استفاده از سمعک بهترین انتخاب باشد. شنوایی‌شناس پس از معاینه گوش از ادیوگرام یا نوار گوش برای انتخاب و تنظیم سمعک استفاده می‌کند.

تست شنوایی‌سنجی نقطه خوبی برای شروع است

اگر در مورد شنوایی خود شک دارید، برای انجام تست شنوایی‌سنجی به کلینیک شنوایی مراجعه کنید. کم ­شنوایی پیشرونده است و سمعک­‌ها نه تنها می‌توانند به شما در شنیدن بهتر کمک کنند، بلکه در واقع سرعت کاهش درک گفتار را کاهش می­‌دهند. هر چه بیشتر بشنوید، مراکز شنوایی مغز شما ورودی مورد نیاز بیشتری برای عملکرد موثرتر دریافت می­‌کنند.

تست شنوایی حدود 15 دقیقه طول می­‌کشد و فوری به شما اطلاعات کلیدی در مورد کم شنوایی می‌دهد.

در کلینیک شنوایی و سمعک ساعی شما می‌توانید تست شنوایی‌سنجی انجام دهید. چنانچه کم شنوایی داشته باشید، با این تست نوع و میزان کم شنوایی شما مشخص می‌شود و در صورت لزوم کارشناسان ما درباره سمعک به شما مشاوره می‌دهند.